Search This Blog

Thursday, January 27, 2011

Palak Dil Expedition

Sports & Youth Services Department, Mizoram buatsaihin, Mizoram chhim tawpa Palak Dil, Mizoram chhunga dil lian ber expedition nei turin 1990 chuan kan inbuatsaih a. A chhevel khuate atang leh mi hrang hrang hnen aṭanga thawnthu ang mai tih loh, a chanchin hriat sa vak kan nei lemlo hle mai le. Hemi, Palak dil expedition kal tur hian high school hrang hrang, adventure sports a tuimi ten, club an dinna sikul aṭang te leh veng leh college a adventure club member te thlan chhuah neiin, mi sawmnga chuang kan chhuak dawn a ni.

 Hetih hunlai hian Sports department hian bus an la neih nual avangin chung chuan Chhimtuipui, Saiha kai thleng min thlah a, chuta ṭang chuan ke ngatin kan tum ram chu kan pan dawn ta a ni a. Advance party kan tih mai, lo kal hmasa a a nawlpuiin nileng an kal hnu a, zan lam buk sualna hmun tur awm hmun rem lo va thleng hmasa tur chuan mi pali, kei Alfred Vanchhawng leh midang kan inthlang chhuak a, chutah chuan ka tel ve nghe nghe. Buk sualna hmun kan lo sam fai mai bakah, mei kan lo nunin, dekchi lian chuan tui lo chhuanlum vek hman kha kan tum a ni bawk a, kan han kal chiah mai chu, kan tlan titih hi a ni ber ṭhin e.

 Ka ṭawng sualin ka ring lova, Km 1 hi minute 7 atanga minute 8 inkarah, ration, mutbu leh bungbel (silai ka keng tel) chung chuan kan kal chak dan ni tlangpui ta in ka hria. Chutiang chuan mi tam tak kal kan nih (a nawlpui) avang chuan ni khatah km 45 emaw chauh kan kal thei ṭhin. Latawh/Latih khua kan pel tur chu an khaw laiah chuan tuikhur nuam lutuk mai an lo nei a, tui lah chu a khawh pur pur mai si, nuam ti takin kan chau thlan te chu kan tleng fai ta a nih kha. Mitthlaah alang reng mai a, a lunglen thlak hle mai.

 Khua kan kal pelh te reng reng mi hawihhhawm leh nui hmel pu hlir an ni tlangpui a, kan mikhual lovin, kan tlangnel thei zel mai. Khaw chhungah kan riak ngai lova, khua pawh awm hnai mahse khaw daiah buk kan sual a, tah chuan a huhoin rawng kan bawl a, meipui chhepin kan zai a, kan hlim thei hle.

 Nithum vel ke a nileng kan han kal hnu chuan tlanval thenkhat, nula te bungrua phurh chhawk tur zawng zawng ho pawh an men ta piai puai mai a. Pakhat phei chuan, "Buk min sak pui ula, min kal san mai rawh u, ka thei ngang tawhlo a ni," tiin a ṭap pur nghe nghe a ni. A ṭhen lah chuan, "Hnahthel backpack a rawn tla pawh a rit tawh," te an lo ti fiam thu bawk. Hmeichhe ho an pachang hle mai, an kehnuai durh khat vek mahse, phun nawi lovin an kalna lam an pan ngat ngat thei tlangpui, an chhuanawm hlawm viau a ni. Chutiang chuan, New Latawh/N.Latih kan thlen dawn phei chuan ṭhalai ṭhenkhat chuan tiang an hawl lian tawh viau mai. Hriat reng a ṭha chu ke a thui tak kal dawn hian tiang hawl hian min ti hah zual thei tih hi a ni.

 Palak dil thlen hma khaw hnuhnung ber Phura kan lut ta a, he khua hi tlang hualin phai kuam zawl nuam angreng tak, khaw thleng rem tak ani vei roh a. In mah tam lo se, a khua a hlui thawkhat tawh tih a hmuh theih. He khuaah hian Bawng piangsual kan hmu a, a thla te pawh an laksak a, ka nei ve talo, sports office a record buah chuan a awm mahna! He bawng ka sawi hian ke panga a nei roh pek a, bawng dum hi a ni a, a Ngum ah hian ke dang pakhat a rawn ṭo chhuak ngoh a ni. Phura khaw mite chuan Palak dil huai (monster) chanchin an sawi tui khawp mai a, ngaihthlak a nuam a, min ti phur hle thung. 

 Palak dil kam, tuna forest dept' in rest house angreng an sakna hmunah sawn buk kan sual a, zau takin, a chungah silpouline pahnih zawm sei kan hmang nghe nghe. Palak dil rawn fintu lui te (creek) tui chu chawiin rawng bawl nan kan hmang a, kan tlan ber a nih tak chu. Sai ek leh sakhi leh sazuk hnu a tam em avang chuan Sih tlan chan ka rilruk ta a. Ṭhangte dawhin ka chang ta ran mai a. Zan a rei ṭan ta tihah chuan a rawn ri leh set set ṭhin a, thawm chu ka lam a rawn hnai zel tih chuan vawilehkhatah, "U Henry, u Henry, a meng de kur mai, kap rawh kap rawh," tiin modern high school naupang chuan torch light ti engin a au ta chiam mai a. Ka Sakhi chan chhuah ṭep chu Hnahthial hmunah chuan a lim phei ta ziai ziai mai anih chu! Chu naupang lah chuan, "A tlan puat puat mai, kap rawh kap rawh," a la rawn ti. A thinrim thlak viau nangin a nuihzatthlak kher mai, a hriat loh theih haih haih viau a ni. 

 Zanah chuan Kulikawn Thlanmual veng Te-a zung tur tho chuan mu ho chu min rawn dai phei ta tak tak a lawm mawle. Min hmu thei heklo, mei tih en chuan min ti harh hlawm ang tih alo hlau ve khanglang bawk si chuan thimtham karah a rawn risk phei vel chu alo nia. Hunter boot a lu rawn chhuih phei ta rawp rawp mai chu min tih harh tumlo chuan min vai kaihthawh ta a ni ber.

 A tuk lam chuan team hrang hranga inṭhenin, kan insem darh ta a. Hetah hian wildlife study neih tur a ni a, ramsa leh rannung kan hmuh ang ang kan record tur a ni. Ral lehlama kal ṭhenkhat high sikul naupang te chu lo inlehkhaden san daihin, an lo hawng leh report ah chuan Savawm ngo sei zawng te teh thlapin record an rawn nei pek a, hrem an ni ta a nih kha. He dil ral lehlam (ti mai ang) kawng luh lohna lamah hian Chhura rual kan tih, thingkung upa tak tak a tam hle. Chu mai ni lo vin, Ser thur tak, Hatkora hmun hi ram palailengah chuan a awm a, an rah te a ṭha in a tui hle mai. Tun hma helai hmun a khua lo awm ṭhin te huan hlui a ni mahna. Helam ah bawk hian dil kam chu a dum (swampy) nasa hle a, modern high school naupang pawh a tal buai hman ṭep, midang an hnai hlauhva a vannei a nih kha. Hetiang hmun angah hi chuan hmawlh sei tak emaw, chem emaw a lei kan rah tur zel kha han chhun hmasak hi kan inzirtir dan a niṭhin. Hmawlh emaw, chem emaw i chhunna a hnawm/huh chuan khalai kha dai/rah loh a him ber fo. 

 Palak dil hi dekchi angin a thuk dan hi a awm a, Mau pûm hmanga kan teh khan a tlangpuiin feet 40 angin kan teh awm e. Kan teh dan hi a hmanlai viau mai. Climbing rope hmawrah lungtum kan dah/thlung bet a, chumi chu Maupum a ṭangin kan thlak thla ta ṭhin a, a tlak tawp hunah kan chhinchhiah a, kan teh mai ṭhin a ni. Palak dil hi hleuh har tak a ni. A chhung langlo chinah hian tuihnuai hnim hi a ṭo nasa em em mai a, ke han chhek vel khan tan buai mai a hlauhawm hle a, fimkhur angai viau mai. Nghavawk an tam em em a, sangha dang erawh kan hmu lemlo. Palak dil tui hi a sen deuh phut a, han chhuang ila, a so chhuah hma hian a phuan buah mai a, chu phuan chu han suak chhuak ila, a fim leh em em mai si thin. Eng chemical emaw tak a awm te pawh a ni mahna! 

 Palak dil fintu tui kan chawi ṭhin kha a ni a, zan lamah pawh chawi angai ṭhin. Tlangval pahnih tui chawi a an kal tur chu ka kal khalh a, an chhakah thingkung lian tak phenah ka biru ta a. An tui thal titi tui lai tak mai chuan thawm mak tak tak ka nei ta a. Pakhat zawk chu hlauvin a tlanchhe ta daih mai a, a pakhat zawk erawh ka rin ang a ni derlo mai. Insang phekin, "Kei...fapa (A pa hming chhalin) hi tu pawh nila, ramsa e misual e, ka tlanchhe lovang, lo chhuak rawh, thih thlengin i han inkhuainuai ang hmiang," tiin a rawn vau ta kher kher mai. A huaisenna khan ka hnuk a ti ulh lo chauh zawk a ni! Pa hming chhal meuh a hmelma tunge a hriat loh hlau miah lo va a cho kha at-huai chu a ni chiang mahse, a huai a ni. Khatiang kha Mizo huaisen awm dan a ni chiangin ka hria a, ka chhuang ru kher mai. A hnu thleng pawn tlawmngai leh taima ber pawl a ni chho ta zel reng a ni. 

 Palak dil chhak lam khua, Tawngkawlawng lam chuan sawrkar lam atangin Palak dilah mi tam tak kan awm tih hriain, mi an rawn tlan tir a, chawhlui kil puiah min rawn sawm a ni. Kan vai chuan kan phek chho ta a nih chu. An khaw luh dawnah chuan lung maksak tak tak an phun tlar tuar mai a, a hmuhnawm hle mai. An AO quarter awmna tlang nuam zet maiah chuan Kel pakhat hi an lo talh a, an rin aia kan tam tak avangin pakhat dang an talh belh leh a. Keini ho chuan "Kan Zo tlangram nuam" tih hlate sain kan zai tui ve hle. Khua chuan takah chuan han len khawthawn te kan chak a, kan kal darh ta a, Ui talh tur te zawn pah ni fawmin. 

 Zu zuar in pakhat hi alo awm hlauh mai a, kan lut nghal chat mai. Um khat Rs.20 a ti a, kan dawr pah chuan a fapa chu ui min zawn sak turin ka'n tir nghal thlarawk bawk a. Kan zaitui viau lai chuan AO tlang lam a ṭangin ring fe hian chaw ei a hun dawn tawh tiin an rawn au lauh lauh a. Kei ka hmanhmawh lutuk tlan chhuak, tlang panga tlan thla ka ni si, ka ding thei ta mai silo leh thing zung ka chhuih palh hlauh bawk. Ka tlan mai pawh a ni talo, a lim hian ka lim thla ta a, a thlang a mi in bang chu na zet mai hian ka hmaiin ka zuk sut ngheng mai a, ka thal chiang kher mai. Na tak a ni na tak, ka bing chuk chuk a, za lo zetin pai chawn chawnin ka nui lui ta vel a. Heta in bang ka su hi ruih vang ani hauhlo tih erawh ka sawi ngam, tlan chak laklawh, inchhuih bawk si vang zawk a ni. Kha zu tluk a a man to chak kha aw, chawhmaa um khat Rs.20 kha tlai lamah chuan umkhat Rs.100 a kai chho tawh mawle! 

 AO tlangah chuan kan hotu pakhat Pu VL-a chuan an khaw nula hmelṭha chu alo ngaizawng der roh pek a; he nula hian Gola pheikhawk no.7 a bun. A ni hi fiamthu duh deuh mai niin a titi ngaithla hian kan ṭhut bial laih reng fo a ni. A ni lah chuan alo la thutak si, Aizawl a haw hnuah love letter te a dawngta zak zak a nih kha. Engpawh nise, hunserh kan neih dawn chuan, an khaw hruaitu chuan, "Khawnge ṭawngṭaina neih hmain, nichin a in hla sak, "Kan Zo tlang dung sei" tih kha i sa ang u le," an ti mai chu kan ṭhen ṭhu lo theilo a ni ber, a hrelo ve nai nai khawp mai.

 Chaw kan ei puar ta bawk a, hun aliam zel a, Palak dil lam pan a hun dawn ta. AO tlang a ṭanga kan chhuk chu an VC leh hruaitu te chuan step sirah dingin a mal te te in min lo chibai diat diat hlawm a, keini lah chuan Mau bur lian pui pui zu khat lurh mai chu kan hawl fur bawk a (an hrelo). Zan reiah Palak dil kan thleng thla a, meipui kan chhem a, kan zai tui hle mai. 

 Palak dilah hian chaw ei hma a piangin Pu Lalneihsanga (fam) chuan kan thil tih tur te leh ṭul dang te sawi ṭhinin, ṭawngṭaina kan nei hmasa ṭhin a. Mak deuh mai chu hetih lai tak hian a hnung lamah hian Vahai rual hi an rawn fu thei em em mai pek a. Kan din tlar thap lai chuan, "Pu Neih, Vahai," han tih hi chuan a hawi vulh a, silai lain a kal tharh ṭhin. Ṭum khat chu Vahai awm miahloh ṭum hi a awm a, chutah pawh chuan hnung lam a ṭang chuan , "Pu Neiha hi Vahai," ring deuhin tu ber emawni hian a rawn ti pek a, a va veh leh thauh thauh pek a. Kan innel a, kan inzah tawn hlawm a, kan ṭangrual ṭhin hle. Khang hun te kha a van ngaihawm tak em vele. 

 Kan haw hma zan chuan meipui chhep lehin, kan sahaw nasa mai a. Chutih lai chuan ka kiangah chuan Arm veng nula pakhat hi a ṭhu a, a piahah chuan tlangval pakhat a ṭhu bawk a, kan laitat a nih chu. Ka jacket in a malchung ka khuh a, ka kuah pah chuan a awm bawr ka ṭham a, ka kut lehlam chuan a dang! Ani chuan keimah pawh chu jacket hnuaiah chuan min duat ve khawp mai. Chutih lai chuan a piaha tlangval ṭhu chuan a kut lehlam chu alo hum ve run chu ka hmu ta a, ka nui chhuak ta huk a. Kan vel ami te chuan hawn hnu thlengin, "kut-lehlam-khawih-thlandup-a"an tih phah ta nghe nghe a nih kha. 

 Hemi  ṭuma ke a kan kal zawng zawng kha kilometer 190 vel niin ka chhut.

Tuesday, January 11, 2011

Heroin zuar chu an thi tur a ni.

Ngaihzual Nang Nen tih film a chhuah hnu mai chuan, kan naupan laia kan thenawm thin leh kan unau min enkawl thintu ber te zing ami, "U Mama" kan tih, Biakthansanga (BTS-a) chuan Mizo film dang siampuiah min sawm leh ta a. He movie tur erawh hi chu drugs zuar te leh Excise ho inbeihna lampang daih a ni thung dawn.

Film chang tur hian, Venghnuai ami, Dusti-a te, Rahsi Veng (Thakthing tlang) Pu Zolawra fapa Kaia te leh Miss Mizo hmasa ber Lalbiakzuali (Ma-i) leh midang lemchan thiam tak tak an tel hlawmin, Biakthansanga chu misual hotu tur a ni. Cameraman atan Pu Zolawra fapa, Kaia nau Zonuna chu niin kan phur tlang viauin ka hria. He movie ah hian, misual driver ka nih bakah, Excise inspector lem ka chang a, Mizo filmah double roll playna hmasa ber anih ka ring!

Pachhunga University campus ah chuan lecturer pakhat awmna NEHU quarter chu kan nupa (lem) Biakzuali nen chuan kan in angin kan hmang ta. A in neitu te hmuh laiin an khumpuiah a changtunu nen chuan nupa angin kan mu a (chesual tihna a nilo) a inthlahrunawm duh kher mai. Chumi ni vek chuan, a thawnthu a nakin hun ami tur scene kan chang nghal bawk a. Ka nupui Biakzuali chu keima motor khalh hmang chuan kan ruchhuak ta a nih kha. Heta kan motor hman hi cameraman Zonuna Maruti van niin, Mizorama Maruti van hmasa ber ani nghe nghe in ka hria. Tichuan, Excise inspector (keimah) lehkha tur kan hnutchhiah hnu chuan kan tlanliam ta a. Keipawh chu excise inspector ni leh tawhin, kan nu bo chu au vak vakin, ka tlankuala, ka zawng buai hle mai.

Tichuan, Pu Zolawra huan Lawibual ram lamah chuan shooting nei turin kan chhuk leh ta. Drug smuggler turu lutuk BTS-a te chu ramhnuai kawngtum zawha an lo kal lai chu kawng chhak atangin kawng thlang lamah leng thla dawrh khawpin ka bawhthla ta. Tichuan, athlang kawrte ah chuan kan insual zui ta zel a, kan lungtum siam chuan a lu kan chhu ta nghek maia, a chalchang chu tuiah chuan ka hnim hlum (der) ta a. Kalo hnim rei deuh aniang chu, alo tho chhuak hlawl mai a, "Min hnim hlum dawn alawm," a rawn ti, kan nui tha ngam silo, lehlam hawia sai hlarh hlarh ani tawp.

Kaia leh Dusti-a pawh an lo insual buai nasa mai a (film) Dusti-an hreite a hman laiin Kaia chuan Nanchaku (twin stick) ahmang thunga, an hmang thiam dun ngei mai, hmuhnawm tak an ni.Chutia kan buai nuaih nuaih hnu chuan ka nupui (lem) Biakzuali pawh chu kan chhan chhuak ta a, drugs zuartu te chu kan that mang thak a ni. Stuntman leh camera trick nei ve hek lovi, tlai lamah chuan pilh pheng phungin, kan sil them thum reng mai a nih kha maw.

Shooting neihlai vel, ramhnuaia chaw kan han ei te hian Dusti-a chuan chaw ah hian engmah dang ahmeh ve duh ngailo. A ni kha chu ahlawh lak pawhin a senchi ngat chaw a chawm thin a ni bawk a, chu ngei mai chu a hmeh chhun a ni thin. A sawi dan chuan, "Rakzu chawm chu tuilo tak a ni," tiin ha uingho chiah nei khan a nui heu thin. Bawkbawn kan han khai kang a, a hreite keng chuan lehlam a rawn hawi thut pahin an vawm thina, a ek siah siah thei tlat thin, dangdai ve tak chu a ni.

Thursday, January 6, 2011

Ngaihzual Nang Nen


Venghlui lam atangin Chawngthu Sweet neitu Pi Hlimpuii te leh, Durtlang lam atangin Pi Mamawii w/o Dr.Rema te chuan, Mizo movie hmasa ber dawttu ni turin, Rebecca Saimawii chanpui tur atan min rawn sawm ve a. Makuri te nen lo inkawm thin kan ni bawk a, zak deuh reuh chung chuan NGAIHZUAL NANG NEN chang tur chuan ka 'aw' ve ta a; hemi kum hi 1986 a ni. Drama lam ti ngai vaklo tan chuan zam a awlin camera hmachhawn alo har ngei mai. Script chhah tha ve lel lawl tak mai chu min pe a, mahni tawngkam hman thin nen inanna awm heklo le, mihring nunphung anga nunpui atana sawi chhuah ahar thim thiam kher mai.

Nghilhlova (Otto band) nen chuan script zulzuiin kan han titi dun ta a, alo har hrep mai tih ka hre zual zel a. Tichuan, a thawnthu mil siin mahni tawngkam pangai chuan kan ti danglam ta vel a. A har deuh bawk nen, zak deuh bawk nen kalo meng hnual deuh thin ni ngei tur a ni, directorin meng deuh tura min han signal chuan ka meng leh kuau thin. Lak nawn leh kha awm vak heklo le, a hnua a movie an hralh hnu pawh chuan ka la meng ta kuau zel a nih chu. Moonlight bar awmlai a ni bawk a, an discotheque chu hmangin kan ri beng bung thin. Aizawl nula leh tlangval tha tha an thlankhawm an han phe siau suau mai thin kha chu thlir an nuam thei deuh doh hle a ni. Hotel Rajj room pakhat chu Makuri chuan a room anga hmangin bathtub ah rimtui nen an inbual phar phar mai te kha, Mizoram tan chuan thil thar ani chiang khawp mai.

Zonunsangi beauty parlour/handlooms neitu, amah Zonunsangi chu Makuri (Rebecca) leh hmeichhe dang te cheitu niin, hetih lai hi kan pahnih inzui ve lai (innocent) a ni nghe nghe. Tichuan, Tuirial lamah shooting neiin kan chhuk thla a, heta kan makeup erawh a dangdai phian. Swim suit a hmeichhe ho an han inthlak chu, Makuri, a changtu ber mal kha ka mal aiin a lo hang si a, chirh te min chulh sak ta vel a nih kha mawle. Tuirial atanga kan hawlam chu Tuirial lei atanga thuilo teah chuan Lalhmachhuana (Treasury Sq) leh David (Nursery veng) te inphurhna Rajdoot Yamaha (350cc) chuan kawngkawiah truck nen intawk thutin an tleng phei ta vak mai a. Davida ngal dinglam chuan truck ke hmalam chu hlapin, a kephah chuan lehlam a hawi ta thuai mai a nih chu.

Davida te hnung chiaha tlan kan ni bawk a, thlir anuam lo kher asin. Motor ti dingin kan zuang chhuak a, Davida chu kan mut rem tir hnu chuan kawng thlang lamah ka zuang thla a. Mau ka zuk sat a, ka kawr haklai chu pawt thlerin a ngalruh tliak chu siam rem sakin, mau leh ka kawr hmang chuan kan cher sak ta a ni. Damdawiin kan thlenpui chuan, casualty a kawngka hnaih zawk khumah chuan muttirin, mi pahnih awmpui an remti a, Makuri nen chuan kan awmpui lailawk ta a. A ngalruh them, nawalh bawm tiat vel chu an phawrh sak ta a, a khawngaihthlak awm khawp mai. Chutiang chanchin chu Mizoram chanchinbu hrang hrangah te a chhuak ta chuai chuai mai a, heihi Ngaihzual Nang Nen tih film lar zualna chhan pakhat pawh a ni ngeiin ka ring.


Ngaihzual Nang Nen tih movie kan chan lai hian Makuri chu a thawnthu ang deuhin Bombay (Mumbai a la nilo) a kal thlak a hun tawh avangin min liam san ta si. Movie shooting kan la zo silo mahse, a mah tiat thuak tu Zonunsangi chuan a ai aawh ta a nih kha;Mizo film ah hetianga mi ai channa hmasa ber anih ka ring! Tuirial airfield a Vayodoot thlawhna thlawk chhuak lai kan thlir zawh chuan Zonunsangi chu ka bike chuan Makuri phurhin ka phur hawng ta vang vang a ni. He movie poster hi Pu Tlangrokhuma chuan lian puiin a ziak a, Aizawl hospital Rd. ah, kawngpui chungah an khaikang vu mai a, sen tawn tawnin ka kaltlang thin.

Tlipna: he movie siam lai hian kan la naupang bawk nen, Vangchhia nih kha ka zak thin a, Vangchhe nau, Khawlhring ka hmang thin. Ka ngaihtuah let chang hian ka zakin pawi ka ti takzet a ni. Ka Vangchhe unau ten min ngaihdam ka ngaiin ka dil bawk e.