Search This Blog

Thursday, January 31, 2013

Sapram zawlbuk!

Ka hmuh phak hauh loh, thlalak pawh chiang lo riai ruai tak  ka hmuh ve fih feih, a ang tur a an sak bak leh, a chanchin pawh mi sawi ka hriat chauh ni thin Zawlbuk, chutiang ang chu, sapramah hian alo awm reng mai hi a lo ni a! Chumi ka hmuh leh, a khawsate chanchin, an kalphung chu ka hriatbelh chak ta riau mai a, ka zawt a, hmuh theih a nih vangin ka thlir bawk a. Movie leh chanchinbu a ka hmuh ai mahin an ropui ka tiin ka ngaisang ta em em mai a, luhchilh ve law law duhna rilru ka nei ta a ni.

Chanchinthar hrang hrangah United States a Fire & Rescue Services te hnathawh ropui zia leh mipui ten an chawimawi thiam zia te, an ngaihsan zia te ka hre ve thin. An chanchin a phawvuak lek a ka hriat lai pawhin, a ngaisangtute zing ami ka ni reng fo. Ka'n zir chiang a, kan bel chiang tawlh tawlh a, "Mizo ten tlawmngaihna kan sawi vung hle a, anni chuan sawi sawi lovin, a takin an lo nunpui reng mai anih hi mawle," tiin an mahni zahna namen lovin ka neih zual phah a, an zing a tel ve theih ka chak zual ta sauh a ni. Tichuan, nu ber be rawnin, ani chuan min thlawp thu a sawi ta bawk a, kan awmna khua, city of Frederick, Maryland state a station lian tak pakhat, United Steam Fire Company #3 ah chuan zuk kalin, member nihna ka dil ve ta a. Chutah chuan, training tur leh ngaite chi hrang hrang min hrilh a, application form te ka ziah fel hnu chuan, pe lutin ka haw leh ta a ni.A hnuah chuan training te nei ve zelin, station-ah orientation te min neih pui a, member-ah min la lut ve ta a ni. 


Fire station tinah hian infiamna pindan a awm a, choka a awm bawk a, TV enna pindan te, a duh tan a insawizawina (gym), conference hall te leh mutna pindan a awm thin. Fire fighter te leh Paramedic te hi a tlangpuiin volunteer, hlawh nei lo va thawk an ni hlawm. Hnadang nei, ie., dâktawr te, engineer te, zirtirtute, nurse te, police leh sipai etc. an ni nawk a, hna dang hranpa neilo pawh an kat nuk bawk. An hunawl neih changin, an rawn kal a, station registerah chuan on duty Lt. hmuh leh turah, an hming leh an awm theih  tur chhung an inziak lut mai thin. 

Mutna pindanah chuan tuma'n mahni khum bik an nei lem lo. Riak lut duh chuan an mutbu rawn kengin khum ruakah an inphah mai thin. Mutna pindanah hian bulb de zawk zawk thei an dah a, kohna a awm chuan chumi chu a de zawk zawk a, a harh loh theih loh, chuta tang chuan fire truck emaw, ambulance-ah emaw an in detail-naah an tlan lut tawh mai thin a ni. Hmun tifaitu bik an awm lova, a awm awm tihfai tur a ni mai a, chutiang bawkin fire truck leh ambulance tihfai thlengin an vai a hnaah an nei mai thin. Ti ti khawm pawh a nuam nak nak thei viau mai, chhuak leh awm ngai hek lo. "Brothers and sisters" intih (ang a ngaih vek) an nih vangin, tu emaw thih chuangchangah pawh, sapram e tilo chuan an tuar tlang thiam khawp mai.



An luh chhan han zawt ila, "khawtlang tan tangkaina neih ka duh a ni," an ti deuh vekin a rinawm. A ni chiah lah tak a, mahni chenna hmunah theih ang ang, tam lo mahse, tih kan neih hi kan mawh niin ka hre thin. Chu bakah, khawtlang a inhman hian chumi hmunah chuan ta neitu nihna min pek mai bakah, hlawhtlinna rilru/hlimna min pe tu a ni thei chiang hle awm e. Fire & Rescue Services-ah hian 5% pawh a nghet (hlawh nei) a thawk an awm tling ang em aw, ka ti thin. Kum 2007 khan a nghet a thawh tumin ka bei ve chiam tawh a, min zai (surgery) tak avangin ka taksa-in a tlin ta lo kha ani a, a pawi ka ti viau nangin, tihian volunteer- a ka awm hi ka lawm em em tho mai.


An chet dan hi tun hma, kan pi leh pute hunlai a Zawlbuk tangkaina an sawi kalo hriat nen a inzul riau a hriatna ka nei a, min hneh zual phah em em mai a ni. Hetia, tlangval mai pawh ni lo, nu leh pa te thlengin, an hunawl neih chang chang a khawtlang tanpui thei tur a an rawn fuankhawm thin, a tul chuan riak lut a, thihchilh hial khawp pawh huam a inpe zo, khawtlang tan a mi inpete zing a min la lut ve ta hi ka va'n lawm tak em.



Hetiang deuh hian Mizoramah pawh hian YMA emaw hian tih rawt chhuak sela ka ti thin hle. Basic CPR emaw lek pawh training han inpe ila, kangthelh dan te a nihna tur ang thlapin han inzirtir ila, in kang leh mi nunna chu engemaw zat kan chhanchhuak theiin ka ring tlat a ni. US a paramedic te hna ber pawh pre-hospital care a ni mai a, damdawiin thlenpui an nih hma a mi nunna chelhdin sak a ni ber. Zunthlum nei,  stroke nei thei mai etc. kan tam tawh si a, kan electric wiring etc. a fuh ber lo fo bawk nen, fire dept. lah an indaih bik lovin, an awmna atangin in kang awmna a hla viau thei bawk si...