Search This Blog

Tuesday, July 19, 2011

White House tlawh chungchang! -2



White House East Wing gate hmasa ber chu kan lut ve ta reng mai a. Gate kan lut chiah tih chuan Union general William Tecumseh Sherman-a lim chu veilamah chuan lian zet maiin alo ding luah mai a. Sherman hi American civil war a general lar tak niin Atlanta a lak khan Abraham Lincoln a tlin nawn leh phah nghe nghe a ni. A lim hi sakawr chunga a chuanglai, lungrem sangtak a dintir anih bakah, ama lim tho lungrem kiangah hian ke a dingin pali dang a awm bawk. President a thlan an tum pawh a hnial tu a ni.

Tichuan Secret Service lam chuan hlim hmel pu tak chungin kan kalna tur lam minlo kawhhmuh zel a. Check gate dang pan chuan thlur hnihin kan inzui phei ta hlawm a. Chutah chuan kan identity card min phawrh tir ta a, an lehkhabuah chuan kan hming a chuang em tih an en ta a ni. Kan hming an hmuh hnu chuan kan hming zawnah chuan an thai hang zauh a, kalna tur lam min kawhhmuh leh ta a. Phul nuam tak karah chuan kawng kan kan a, gate dang alo awm leh a. Hetah pawh angai ang deuh thoin kan thil ken leh ID min en sak leh a, kal dan tur min hrilh leh ta zel a. A chhawng nasa nek nawk hle mai, fimkhur loh theih ni heklo le! Mobile home ang deuhah hian 'ngil, ding, vei, vei' kalin kawngkharah kan lut leh ta phawt mai. Hetah thung chuan thlawhna tumhmun ang maiin uluk takin X-ray na te nen kan thuam leh paipawn te min en thlithlai sak leh ta a. Zah taka chibai bukin kan kalna tur lam min kawhhmuh ta zel a.

Gate dang mawi angreng tak mai veilam luhna atang chuan kan chhoh kal zel a. Kawngkhar lian zet mai, a hlui tawh hle tih hriat tak, uluk taka enkawl tih hriat ngawih ngawih lawi si chu kan lut ve ta. Hemi pindan hi leidap kan ti dawn nge, ground floor a ni. bang lehlam tawn ve ve chu American mi-un ho thlalak leh an lem kual mawi (framed) taka dahin an tar tlar put mai a. Pindan hmasa berah chuan pasarih chiah ka hmu thung. Step tlem kan lawn chho a, kalna zau tak (Hallway) ah chuan kan phei zel a. Dinglamah chuan "Library" a awm a, chumi veilam chiahah chuan "Vermeil room" an tih chu a awm bawk a. Vermeil room dawt chiahah hian "China room" an tih chu a awm bawk a. Hemi hmalam erawh kal an remti lova!

Chuta tang chuan step zau nuam tak, thlur hniha kal theihna dinglama awmah chuan kan chho ta a. Step tawpah chuan dinglam panga pindan zau tak mai "East Room" an tihah chuan kan lut ta a ni. He room ah hian chhuatphah (Rug) lianpui mai phah anih bakah Meichhitenna (chandeliers) lian pui pui, Crystal mawi tak taka siam, pathum a inkhai lurh lurh hlawm bawk a. He pindan ka luh hian an thil tar chuan min khawih ve hle mai. A chhan chu kha pindan kha President JFK leh President Aby te ruang an lo zalh tawhna anih vang a ni.

East Room atang kil tawp atang chuan "Green Room" an tih chu kan lut phei leh a. Hetah pawh hian pindan leh hmun dang ang bawkin secret service ho chu midang thlithlai awmlo takin an ding ngawi reng bawk a; India pulit ho anglo takin an nelawm phian lawi a! Green Room piah chiah hi "Blue Room" tih ani a, an chhuat phah pawh rawng pawl a ni a, an room hming chawi takin an chhuatphah rawng pawh a dang zel a ni. Red room an tih chu kan lut leh a chhungah hian meichhemna (fireplace) a awm a, mahse a danglamna chu 1818 ami Empire mantel a awm a. Tin, an meichhemna chu sailungvar nalh tak maia chei a ni bawk. Hemi pindanah ngei mai hian ani ka fanu chau deuh tawh chuan "Apa ka chau" tiin "Ladies Chairs" an tihah chuan an thu thuak hman nang a, secret service te an phe rang kher mai. Nuisangin ka fanu Janis hlauh loh turin "Miss khatah chuan thut an phal lova," tiin an hrilh a ni. Hemi room hi President te pawhin party an lo neih na thin a ni awm e.

Englekhawle, "China Room" bul atanga kailawn (step) kan chhoh khan chhawng khatna (first floor) kan thleng a ni a. Tichuan, Red Room dawtah chuan "State Dining Room" a awm leh a. Hemi pindan hi a lianin adar zau kher mai. Chawei mi za chuang an leng niin a inziak nghe nghe. A pindan luh chiah hian kan hma zawnah Aby lim, a lu chin chauh lianpui lo inhung kan hmu a. Kan dinglamah chuan mu (Bald eagle) in bang rinchhan dawhkan chu a chhipin a dokang a; dawhkan keah an hmang anih chu. Mu lem hi mawi taka thinga ker ani a, feet 3 emaw laia sang ani maithei. Chutiang chu hmun thuma inhung ka hmu a. Tin, he pindan meichhemna chungah hian President Abraham Lincoln lem lianpui mai, George PA Healy in kum 1869 a a ziak chu an tar ani nghe nghe. Hemi pindan ah hian alawm ram hruaitu pawimawh tak tak te President in chawhlui alo kilpui thinna chu. Kan hawi hu hu bik miahlo ania, chik takin ka thlir kual ve nasa mai.

State dining room dinglam atang chuan "Cross Hall" an tihah chuan kan lut leh ta zel a. Hemi pindan hi East wing ah chuan President in chanchinbu mite a kawmna thin pakhat a ni. Hemi pindan hi alian ber maithei!. Meichhitna lian pui pui a inkhai a, han phei zel chuan "Entrance hall" an tih luh leh dawn chiahin chhuatah chuan, an sak kum/a kan chhiat kum leh sak that anih kum te chu uluk taka kerin a awm a. Entrance hall atang hi chuan pawnlam chhuah ani tawh mai. Pawn ka han dak chhuak a, hmana White House pal hunga pawna thla kan lo lak ve zak zak na thin, mikhual kan lo hruai ve na thin te chu ka zuk hmu a, lung a tilengin, tuna ka chan,a chhunga luh ngei nen chuan a danglam hle tih ka hrechhuak zui a. Pawn kan chhuak ve ta nge nge a, mi lah chuan an cell phone hmangin thla an lo la sup sup mai a. Kei lah chu camera phone neive mah ila USB nei chuang heklo i, thla chu kan la ve nial nual a han dah chhuah theih lah ka nei ta chuang der lova!

White house kan fang ve ta chu ani reng mai a, khawvel ram ropui ber hruaitu chenna chu. Mahse, ka'n ngaihtuah let hian a ram ropuina leh hausakna te aia ka ngaihsan chhan a awm ta tlat mai! Chumi chu heihi a ni: Khawvel ram ropui ber hruaitu chenna e tilo chuan, mi pangai neih baka chei uchuak ka hmu hauhlo ti ila ka sawi sualin ka ringlo. Thil hlu awm te chu an hlui tawh vanga hlu emaw, ramdangin an pek (present) te anni daih mai. Kan hriat lova invenhimna ropui leh nasat dan tur zia chu rinthiam ngaihna pawh a awm lova, chu erawh chu venhimna thil ani daih thung si. "An chapona hi avan tlawm tak em," ka ti ta ber a, ka ngaihsanna a zual sauh bawk.


PICS: hman deuha mikhual kan kalpui tuma kan lak. Pakhat zawk hi White House chhung (President chenna lai tak tello) pindan awmdan te anni. CLICK PIC FOR LARGER SIZE

Friday, July 15, 2011

White House tlawh chungchang! -1




"White House" han tih chuan enge/khawnge a awm hrelo kan awm meuh awm love. Engpawh nise a chanchin tlemte, tawi te tein i han sawi phawt teh ang aw!

1792: White House sak dan tur ngaihtuah chhuak thiam bera George Washington in a thlan, James Hoban chuan White House sak hna atan.

1800: President John Adams leh a nupui First Lady Abigail Adams te chu White House, in (residence) anga hmang hmasa ber an ni ta.

1814: British sipai ten "War of 1812" an tihah chuan White House an hal.

1817: James Hobanin White House sak that hna a thawk zo.

1846: White House thlalak hmasa ber ni ngeia hriat lak a ni.

1902: President Theodore Roosevelt te chhungkua in an luah ve chiah chu an rual lutuk a, an chenna pawnah "west Wing" chu pisa lailawk atan a hmang.

1948-1952: President Harry Truman chuan sak that hna thawkin leihnuaiah chhawng hnih dang a sak belh.

2000: White House chuan luah anih kum 200 na a lawm.

President Benjamin Harrison khan White House ah electrical wiring a dah thar tir a. Electric a hlauh em avangin a eng timit a, tieng turin electrician hranpa a ruai.

CHHUNGKUA A WHITE HOUSE FAN INPUAHCHAH:

Tunhma, 9/11 hma te kha chuan White House tlawh duh chuan a tlawh theihni in, pawnah intlarin, awlsam takin an lut thei mai thin. Tunah zawng, firfiaka che ten engkim mai harsatna an siam ta si. Chutiang anih tak avang chuan an dan siam angin, kan district (district 6) bialtu Congressman, Roscoe Bartlett hnenah lehkha thawnin, chhungkua a White House tlawh kan duh ve thu ka thlen ve a. A secretary, Faye Powers chuan min rawn biak zawmin tum 4 lai min dil hlawhchham sak ta a ni.

Hetianga White House fan (tour) phalna dil hian kan dil atanga kan duh ni (day) kha ni 30 a karah a awm tur a ni. Chutianga han dil ngawt pawh ani lova, "Security information' fel fai takin kan ziah thlap a tul a, chumi chu Congressman pisa lam chuan min va thawn sak ta thin anih chu. Kan ni (day) duh hun a thlen hma ni 15 ala awm tihin chanchin hriattir kan ni thin. A tawpna berah phei chuan, "Tunkum nipui chhung a khat tlat tawh mai, a pawi hle mai. A hnu lam in duh dawn chuan kan lo dil sak leh ang che u," tiin chanchin min rawn hrilh ta a; a beidawn thlak thei rum rum mai.

Tichuan tumkhat chu ka hmelhriat pakhat Sally Sherman nen kan titina lamah chuan White House fan kan dilna kan hlawhchham hrih thu ka sawi chhuak ta a. Ani chuan, nui ver ver chung chuan, ka puih theih che i ring em? a ti ta roh pek a. Kei chuan ani sawi anih chuan ka rin ngei thu ka sawi ve mai bawk a! Nui sang chung chuan, "Ka thawk alawm," ati ta heu mai anih chu. Rilruah chuan phurtharna a awm duh chiang alawm. Tichuan, Sally chuan "Keimahni ho hi mi 2 hruai theihna min siam sak thin a, remchang hmasa berah lo thun che u ka tum dawn nia, mahse keimah tello pawhin mi 3 chauh a theih dawn," a ti ta a. Ka rilru te te chuan kan chhungkua 4 kan nisi a, ti rilru chung chuan, "Congressman lamah kan dil zel tho alawm," tia inhnemin, "Min tih sak theih chuan ka lawm ngawt ang," tiin a tawngkam tha chu ka umzui ve ta a.

Karkhat emaw a rial hman tih chuan ka biakhlatna (phone) ri khat ve tak mai chu a ri ta ral ral mai le! Washington, DC nambar ani lehnghal a, "Tunge ni ang aw," tih rilru pu chung chuan ka chhang ta a. Sally ngei mai chuan, White House kal theihna July ni 15 zing dar 10:30 atan a tihfel tawh thu min rawn hrilh pah chuan e-mail ah thil hriat tulte a rawn thawn thu a rawn sawi ta anih kha, a ngaithlak anuam hle mai. Rilru hlim takin ka lawmthu ka hrilh a, e-mail chu ka hawng nghal ta bawk a. Pathum chiah kan kal theih dawn vangin kan fanu upa zawk, Judy pawh a hriatthiam hram ka dil lawk tawh chu ka hrilh nawn leh ta bawk a.

Nilaithawhtan chu zanlam hna ka thawh vangin, Zirtawp zing dar 7 a rik chuan inlamah chhungte lam turin hnathawhna hmun, Washington, DC atangin Km 73 (45 miles) vela hla kan chenna hmun chu ka pan ta a. Kan nu pawh a zing tlan alo haw tawh a, ka fanu naupang zawk Janis pawhin breakfast alo ei mek bawk a. Kawr ka thlak a, kan fanu upa zawk kan kal dawn thu kan hrilh a, kan chhuak zui ta a. Zanlam tlaivar bawk motor khalh haw a han khalh kir leh chu mit a thip tha duh phian mai. Kan Freeway/Highway lah hi kan tlan muang hran silova, uluk taka mit han khap that ngam lah ani mang bawk silo. Engpawh nise, ka hnathawhna hmun, Watergate building ral lehlam garage ah chuan motor chu kan hnutchhiah ta a; White House bulah motor dahna awm heklo, taxi kan la ta a ni.

White House kan luhtanna tur, 15th Street leh Alexander Hamilton Place inkar hi kan hnathawhna atanga hnaite ani bawk a reilovah kan thleng ve ta mai a. Gate a duty, United States secret service ho kan va bepawp nghal vat a. Kannu purse an hmu chu, "Ken luh theih leh theih lovah khan chiang takin a inziak asin mawle aw. Khawngaih takin dahna tur in zawn hmasak angai ang. Leiah in dah phei chuan bomb squad an ko nghal anga, kan vawiin ni a chhe zo a ni mai," tiin biak nuam tak siin tha deuhin min hrilh ta a. Tha deuha inhrilh pawh ni ila, motorah emaw ka kir leh chu angai ta phawt mai le. Hmanhmawh chung that lohna ka hre leh ta. Lehkha kan neih kha chhiar chiang ila, hetiang kan ni teh nuaih lo tura!

Taxi dang pharin, kan motor dahna hmun lam panin kan tlan leh ta a, kan nu te erawh chuan gate bulah chuan an nufa chuan min lo nghak thung a. Kan hnathawhna hmun kan va thleng chu motor dahna lam aia hnai, kan hotu pakhat, Asst. General Manager pisaah lutin, "Kannu bag hi i pisaah hian kalo dah lawk mai dawn, ka hmanhmawh tawh," ka ti zung zung a, ani pawhin a lo "Aw" ve mai bawk a, "Ka lawm e," ka tia ka chhuak leh ta puat a. White House gate bul ka va thleng leh ta a, kan nu te nen chuan lehkha min pe a, gate hmasa ber chu kan lut ve ta phawt mai le...... Chhunzawm leh tur :)

PIC: WHITE HOUSE THLALAK HMASA BER. A aia liana en duh chuan click mai tur ani e.

Friday, July 8, 2011

Carnival






Mizorama carnival siam hi Kulikawn YMA tih chhuah a ni a. YMA tiha thlak anih hma, YLA anih lai khan Pu Biaktluanga chu Calcutta lamah lehkha zirin a awm thin a. Chutih lai chuan Maidan hmunah sapho carnival siam a hmuh thin chu Kulikawn vengah a rawn ching chhuak ve ta a ni. Kulikawn/Mizorama carnival neih hmasak ber chu December ni 28, 1939 (Ningani) ah ani nghe nghe.

Keini angin kan hriatthiam ve phak chinah chuan carnival pawh an tih tanna alo rei tawh viau mai a. Chutiang vang chuan Kulikawn carnival chu a phuisuiin, a ropui ve thin hle mai. Carnival neih dawn hnaiah chuan keini rual naupang ho chu ramhnuaiah min tir liam thin a. Hnah lak a tul thin vang a ni. Ke kawng mai anih thin avangin kawngpengah te chuan kan kalna lam hriat theih nan kan kallohna lama "Chhawl" dahna chang te kan inzir ve zel bawk a. Chutiang chuan naupang te pawh phur takin mahni chanpual theuhah vengchhung tan kan tangkai thin hle.

Kan hnah la (Chengel hnah) kan haw chu Pu Lalsangliana (Lianliana pa Suddena ziaktu) te bathlar zau thin takah chuan min dintlar tir thin. Chutah Pu (TV) Lalthanzuala (Patrick Hauhnar (fam) patea) chuan, "Sweetan sweet a sem dawn tih rawh u le," a ti a. A sawi ang chuan keini naupang ho chuan kan sawi thap thap thin a, sweet chu a mal malin min sem thin. Chuta tang chuan tun thleng hian "Sweet-a" tia koh leh hriat anih phah ta nghe nghe. Khatiang chithlum mum min pek khan kan hlim ve tawk em em mai thin. Phur takin kawtthler cheina tur lehkhamawi te chu nu leh nula ho kan cheh pui a, buara hruiah kan belpui thin bawk a. Engkim maiah vengchhung kan tangrual tha thin em em a ni. Venghnuai Sihpui tuikhur kalkawng, tuna Pu Ngurhuzaua MCS te kawmchar lamah hian YMA in in asak sak/chawm, mi ang chiahlo a awm thin a. Chumi thleng chuan mahni tawkah kan buai tlang vek ani ber mai e.

Pu Biaksanga (BS-a) USA a awm nu, Pi Hrangi kha carnival police hotu lemah a tang thin a, a taksa pianphung leh a khawsak lem thiamna chuan mi a chawk hlim thin kher mai. Ani lah chatuan mual min liamsan ta si ale! Carnival tanni alo thleng a, infiamna chi hrang hrang a awm bakah, naupang lawmah merry-go-round te leh magic show te, thil tam tak hmuhnawm leh intihhlimna a awm thin. Naupang kan la ni a, ka nu leh pa ten kan unau min hruaiin, lukhum chhip zum kan khum a, lungkham reng neilo vin, hlim takin kan hun kan hmangral thin. Lapaw chini her vir muai muai te kha kan kil bial laih a, khabe kham thum khawpin kan ei mai thin ni khan ka hria. Gorkhali nu chhang-kual te kha avan ngaihawm thin vele, tui ti tak khan kual khat pawh nei ila kan insem diat diat thin.

St. Pauls zirtirtu thin Pu Zorama (fam) kha Punjabi anga inthuamin, annu kha Punjabi nu anga inthuam bawkin kawtthler an rawn fang ta thin a. Keini naupang ho chuan kan zui dul dul tawh mai thin. Tlangval hoin Red Indian anga inthuam ten cowboy te nen kawng an rawn zawh (parade) a, fancy dress chi hrang hrang hmuh tur atam thin hle. Bazatawna! leh Pu Ruata (ka ni pasal nau) te leh Pu Thanthuama band party member hlui ten Baza (bagpipe) leh khuangpui te vuain mipui min awi thin. Anni hi an peih khawp a, kumhlui thlah zan emaw Kristmas zan emaw hian kan kawmchhak tlang atangin mipui chutiang rimawi chuan an awi peih fo mai, an fakawm takzet a ni.

Kulikawn carnivalah hian tumah awm awl tum a thianglo a ni ber. Ziak emaw ngenna emaw a awm pawh ani chuanglo. Chhungkaw khat ang maia khawsa tlang kan ni a, chuvangin inthuam zuar pawh ni sela, an mamawh naah chuan kawngpui atang pawhin mi inchhungah an pawtlut rawih zel mai; nuam deuh a ni. Kan lo tlangval chho ve ta bawk a, keini pawhin kawngah nula lo kalpui chang kan nei ve bawk a. Tumkhat chu carnival neih laia vengdang nula ka kalpui lai chu u Te-i (Lianliana (fam) nau) chuan "Henry lo kal lawk teh u," a ti a, an inchhungah kan zuilut ve mai a. Chutah chuan mi an lo phu mur mur hi alo ni a. Engmah sawi set set lo chuan u Te-i chuan ka kawr haklai aphelh nghal bawrh bawrh ani ber. Kei chuan min duhna chhan ka hria a, nui vur chung chuan ka inpelh ve sawk sawk zel a. Carnival fancy dress a tel turin vengchhung mipa an hmuh theih remchang an lo ko khawm alo ni a. Ka kalpui nula pawh chuan min pui chhunzawm ve ta zel mai anih chu; tih tur dang nei heklo!

Min thuam dan chuan nuih a tiza fahran lo viau dawn a, kan hlim phian lawi a! Kei, Malsawma leh Te-a (fam) s/o J.Lalhmingliana te unau tih loh kha chu patling thankin thah mai kha nula nalh tak angin min chei ta a nih chu. Ka high heel bun tur kha thianpa Op-a farnu Zothangliani pheikhawk min hawh sak a, kei lah chuan ka rap leka, a thler ta duai a, lehlam khai lauh lauhin ka kal phah ta a ni; ka bun tawk dang awm heklo. Tichuan, Salvation biakin kiang kawn zaulai bera truck an hun chung chu stageah an siam a, kailawnah chuan kan lawn chho ta a. Keimahni darah theuh hian "Miss...." tih a inbel a, kei kha "Miss kawngphei" ka ni ta awm e. Truck hnung lawnna kailawn kan kal chho chu mipui an nui ta hum hum mai pek a, in ngaihbel a awl kher mai. A hnua ka hriat leh dan chuan kan zing ami Pu Sangliana (U Saliana) chu a mini ven kar atang khan apen chhoh pahin a tilmu alo lang tle zeuh zeuh thin alo ni awm e.

Hetiang hian hlim takin Kristmas kan thlahliam a, kumthar kan lo hmuak thin. Rimawi tum thiam chi hrang hrang ten hun an hmang thin a, naupang ber atanga a upa ber thlengin kan hlim tlan theihna tur buatsaih theuh alo ni thin. Vengchhung/khawtlangin thianghlim taka pawisa a tuakna anih bakah Mizoram angah chuan intihhlimna tur awm vak heklo. Khatianga carnival kanlo nei thin kha alo hlu thin ngawt mai. Tunah zawng, eng kanti ta nge, vengchhung pawh tun hma angin kan tangrual tawh lova, carnival leh intihhlimna, Kulikawn kan nih bikna te a chuai zo ta. Thil tamtakah erawh vengchhung tangrual pawl tak kan la ni tho awm e.

Kulikawn, ka veng, ka seilenna, ka chhungte vek ang maia ka en te ho, ka tan an va hlu thin tak em!

PICS: Top-Bottom: The 3 Amigos (Pu J.Lalhminga, ka pa, Pu Ngurhuzauva), Band party: Zonghingliana, Bazatawna leh Pa Ruata, Pi/Nu Hrangi te, Ka nu hovin kei leh ka chhang chiah Mami, Merry-Go-Round