Search This Blog

Thursday, March 31, 2011

United States a pêm


Ticket kalo hauhsa chu ka va tichiang (confirm) ta a, hotel lam ka tihfel/man pek ilo hnu chuan airport lam ka pan ta a. Zing dar 4 velah hotel ka chhuahsan a, airport erawh mipui an lo zi mur mur tawh tho mai. Airport ah chuan British Airways inziahfelna lam chu ka pan phei a, ka thingrem neih ang ang bawr tak mai chu ka buk tira, an la lut ve ta. Ka thingrem an hawnglo hlauh chu ka lawm rilru khawp mai, tuikuk pem tur an sawi ang kha ni ringawt mai si a!

Ka thingrem chhungah chuan Mizoram thlai rep chi hrang hrang, pressure cooker (Hawkins) leh thil nepnawi atam. Hawng sela chuan kan inphawrh mualpho viau maithei a ni. India company dang siam leh ram chi hrang hrang siam awm mahse, Hawkins pressure cooker tluk hi tun thlengin kala hre miahlo mai; eisiam a in tuihleih em a ni e. Engpawh chu nise, thlawkchhuak tur chuan thlawhna chhung ka lut ve ta a, ka thut fel hnu chuan ni pawh kawl atangin alo dak chhuak sût tawh a ni.

Darkar sawmhnih vel thlen nan ka mamawh avangin rilru a phur/phurlo/phur a ni ber awm e. Thuthleng hnung, ka hma zawna TV hmai a khawvel mapin kan thlenchin min hrilh chu ka thlir deuh reng a ni ber. Muthilh ahar si, ka ning ta deuh chuan Whiskey ka lam a, bur te thum ka dil a, chumi kan tlak pawp pawp hnu chuan tui takin ka muhil ta siai siai a. Heathrow airport, London a thlawhna thlak tur kan nih avang leh chawlh chhung a rei dawn avang chuan ka peihlo kher mai. Heathrow airport ah hian darkar sarih kan chawl a, thil lah a to bawk si a ninawm ngei mai. Tui um te chi pakhat te kha US dollar 3+ ani veh mai. Kan nu kan be ve a, ka thlen hun tur pawh zing dar thum anih ka hrilh ve mai bawk a. London atanga US biak nan khan UK naia nga in minute tam tak kan inbe thei a ni. Kan thlawk leh ta a, BWI (Baltimore Washington International) airport ah chuan tlai dar thumah kan thleng ta! Hemi tum hian ni khatah (darkar 24 chhungin) ni chhuak vawi hnih ka hmu hman a ni.

Kannu kha zing dar thumah ka thleng dawn tih ka hrilh avang khan thawh hai a hlau chu zan pawh mu lovin zing dar khat pelh awrh ah truck tlan tam laiin airport alo pan chu niin. Ka thlen hun ka sawi sual tih a hria, a tlan haw leh. Mu leh hman vak tawh chuang vak heklo, meng bui chûrin tlaiah chuan kan inhmuak thleng ta a nih chu. Airport ka chhuahsan dawn chuan thir kha an ngaimawh deuh aniang chu ka thingrem an han hawng chiah mai chu custom ho an then tha mai mawle, in mansak lam a langlo kher asin.

Kannu hi a u te nen inkhata la awm annih avangin inthlahrung angreng takin M.P.Ch.K. (Makpa chhungkhung) ang deuhin kan lut ve phawt a; e khai, rawng te ka bawl suah suah mai mawle. A tuk lam chuan Social Security pisa lamah America ram thil pawimawh ber pakhat, Social Security number dilna chu kan va thehlut ve ta a. Social Security number neih loh chuan dan (law) in engmah a tih theih loh a ni ber. Social Security number hi kar hnih naah alo thleng mai a, ka tluang khawp mai. Tul dang, work permit te kan dil leh bawk a, lehkha ziahfel ngai a tam thin hle a ni, ninawm tham a ni takzet. Fiamthuin USA ah chuan paper work a tam lutuk a, kan nunna hi kan ziak ral tep a ni (Almost sign my life away) an lo tih te pawh chu a hriatthiam theih ve ta rum rum mai. Ka Green Card alo thlen hma chu work permit hmanga hna ka thawh lailawk angai dawn tihna a nih chu.

Engpawh nise, nupui emaw pasal emaw te US citizen annih chuan, an nupui/pasal te khan ni velo mahse, Green card an tih mai, permanent resident nihna an pe nghal mai thin. Mahse, hetiangah hi chuan conditional permanent resident card tih a ni a, kum khat hnuah green card tak tak chu an pe leh choh thin. Nupui/pasal te citizen annih chuan an nupui/pasal te kha green card an neih atanga kum thumah citizenship an dil ve thei bawk. Thildang vanga green card nei te erawh chuan kum nga an nghah angai thung.

Green card pawh alo thleng ve ta mai bawk a,  kannu thawh na, Aegis Missile Guidance Systems thil vel siamnaah chuan ka thawh an remti ve hlauh mai a, training neih hmasak loh chuan thawh ngaihna awm heklo le, training la tur chuan ka zawm ve ta nghal a. Hemi hi US a dan ang thlapa ka hna neih hmasak ber a ni ta nghe nghe a ni. Rei vaklo kan thawh ve naw naw hnu lawk chuan , U.S. Navy hotu, Mike Mullen te nen pawh kan team hnathawh that zarah chawhlui te kan kilho ve ta nghe nghe a, thiante fel zar ka zo ve a nih ber chu. Ani Pu Mullen chuan,  kan kutchhuakte chu US Navy indo lawngah sang chuangte an awm hlawm thute chu a sawi a, ngaihthlak a nuam ve khawp mai. Hetih lai hian Mike Mullen hi 'chief naval operations' ani awm e.

CLICK PIC FOR LARGER SIZE

Friday, March 25, 2011

Inkhelh lam (A beidawn thlak hle)

A hma lamah khan ka ziak nial nual tawh nangin chiang deuh zawkin ziah kan tum ange. Tun hma deuh, Pu.Laldenga fapa Danmawian Mission Veng thlanmual bula in aluah lai khan kan leng khawm nasa thin hle. Hlim taka inkawm hoin an in kha kan bûk ber a ni a, kan fuankhawmna ber thin a ni. Chutia kan inkawm khawm thin lai chuan tumkhat chu tu ber rawt chhuah nge anih ka hre tawhlo nangin Danmawia inleng te chuan Mission Veng KTP football ah cho kan rawt ta a. Kan rawt phur angin kan cho ta ngei a, anni KTP lam pawh chuan kan chona chu lo pawmin Ui inchawi kan rawtthlu ta a ni.

Danmawia te inah chuan kan riak lut tan ta a, zingah kan tlan ve ta thin a, tlan hmain no khat emaw kan han tlak pawp phawt a, fit a har hle mai. Tichuan Venghnuai field lamah chuan inkhel turin kan intawk khawm ta a. Synod Bookroom piah mai ami, Jonathana, kei, Danmawia driver Masawma, kan u Huapa te leh midang chu field ah chuan kan han tlanlut ta a. Tlan luh hma hian a tam zawk chuan no khat emaw kan tlak pawp pawp hlawm tih ka chiang. Body builder Alberta nen chuan kan in hmachhawn ta run mai a. Ani lah hi a awm mai mai pawh a awm hi a poh turh mai ania kan han innek thin kha chu a per thui theih nelh nelh hle mai. An lamah hian Zomuana, football lama Mizoram chhuanvawr thin a la tel zui. A then kan uak a, kan inkhel thawm a tha iak uak kher mai. A tawpah chuan si 13 lekin (13-0) min hneh ta tawk a, Ui kan chawi ta a ni. Danmawia leh a nupui Thani leh an fate Oliver te unau an ngaihawm thin hle mai.

Kan tha zat lai ani bawk aniang chu kan thianpa pakhat, R. Lalhmangaiha, Pi Rospari fapa chuan football club din ve a rawt ta a. A hmingah "Field Missile Soccer League" tih a phuah ta nghe nghe a. Kan club player te hi inkawm ho, Pi Dovi te inleng, thianpa Lalhmingliana leh Ama te ina lengkhawm thin kan ni ber. Chutah chuan R. Lalhmangaiha, Lalmuanawma (forward), Ama Pachuau (remchang chang), Atanga (remchang chang), Khumtea (left forward), Rinzuala (goal keeper), Kei (stopper) leh midang te kan ni. Hetih hunlai vel hian tournament a tam thin hle mai a, tel ve ngei pawh kan tum a, uniform pawh kan nei nalh hle mai.

Venghnuai field ah tournament a awm ta a, kan chhuak ve ta reng bawk a. Kan tang ve khawp mai, "Team pakhat kan hneh apiangin Ui pakhat a tlu ang," tiin phur takin kan inrawt khawm ve a ni. Kulikawn atangin naupang ho kan huikhawm a (fans tur), nula ho kan kawikhawm bawk a kan chhangchhe thla hle a ni. Zan lamah hnatlanga kan siam flag tamtawk fans te vai tur chu kan keng bawk a, halpuah kan lei teuh bawk a, kan chhuih goal apianga hal vak tura ruahman a ni.

Tournament a inkhel hmasa ber tur kan ni a, kan tum tur hi Bethlehem football club an ni a, champion lai an ni nghe nghe. Luh hma atangin velhah kan vau lawk a, a hoh theih hle mai. A hma nia ruah a sur avangin field chu a diak ngang mai a, kheimit thleng dawn dawn dai angai a ni. Inkhelh kan tan ta a, Lalmuanawma chuan khalh pah chuan a haw haw phei a, a hrawk phei hi a ni ber awm e. Kan lam a rawn let leh chu kalo pet dawn a, ka tawlhthlu ti tih, chirh ka pet leng chuai mai a, Bethlehem tlangval ngal chu ka hlawi chho puat bawk a, a thal tawl nghe nghe. A shin guard chu a mawza atang chuan a dawk chhuak tep a ni ber. Chirh leng chuai karah khan ball hmu thei tawh heklo, chirh chu an pet leng chuai chuai hlawm a, kei lah chu ka tlu tur khan ball kha ka thutbet kha a ni reng si a, pawn lam atang chuan an lo nui nasa kher asin.

Khumtea a chau ta deuh a Atanga chu pawn lamah a in warm up zak zak hnu chuan a rawn lut a. Ball dah din chu pet chhuak turin a rawn tlan a, an pet chiah chu tha thara lo lut si kha a beidawn thlak angreng hle mai. Chirh nen a pet ani bawk nen khan feet sawm (10) velah a tawp ta chuih roh a. Kan inkhel zel a, kan fans te chuan flag vai hun nei mahse, halpuah reng a puak thei ta chuang lo reng reng ta mai a ni. Inkhelh hun a zawh meuh chuan si nga (5) faiin min hneh ta. Hemi tum hian Bethlehem veng ho hi bai chhuaklo an awm manglo ni berin alang, a thin pawh an thinrim. Tournament a zawh chuan anni Bethlehem hi an champion leh a, an tumpui te chu si thum(3) faiin an hneh ve bawk. Halhpuah te chu haw kawngah kan hal haw ta vel mai mai a, uniform nalh ber neiin chu tournament ah chuan chaklo hmasa ber kan ni ta bawk anih chu. Hemi hnu pawh hian tournament hrang hrangah kan chhuak ve thin a, hneh erawh tumah kan nei ta ngailo.

All India Tae-Kwon-Do championship thlan a awm leh dawn ta a, hemi tum hian S.A.I. complex, Mission Veng ami pawh sak zawh a ni tawh a, chutah chuan Mizoram aiawh tur thlan ani dawn a ni. Hetah hian tel ve tur ka nih kha kalo theihnghilh pek a, a hma zan chuan Patan lamah kan lo leng bo daih pek a. A tukah chuan thiante chuan min rawn sawm ta a, a zialo hle mai, lu na burin ka kal ve ta tho tho ta a. Zanlam hnathawh avang chuan lu lah chu a na ut ut mai si, ka thuamhnaw hak tur pawh ka ken theihnghilh zui, Venghnuai ami ka practice pui thin Te-a chuan thuamhnaw chuang alo keng hlauh mai a chu chu ka inbel ve ta. A ni lah kha kei aia pate/hniam zawk a nisi, kekawr chu a chhing ta duh tei tui khawp mai. Midang an in sawizawi lai chuan kei chu Judo matah bawkin zahmawh ka sawi zat zat a, meizial ka zu put put bawk a, ka la ti chhur mai lehnghal a.

Ka hun alo thlen dawn chuan minute 10 emaw chu ka ke kan lek kual ve a, ip te chu kan hnek ve bawk a. Ring chhung kan luh hma chuan ka tumpui tur Chhimlam pa chuan, "Khawngaihin min hlahthlem ang che aw," a rawn ti vei sup a. Ka minute sawm vel insawizwi zuai a hmuh khan min huphurh deuh alo ni awm e! Round khat naah chuan point 3 ka hmu a a ni chuan point 1 a hmu a. Round hnihna kan tan leh hnu chuan tun thlenga minute hnih khawvela rei kala tih ber tum chu a thleng ta a ni (round khat hi minute 2 zel). Zan lam zu kalo in leh inkhelh dawn hun tawh a, mei ka zu khan nasa takin pawi alo sawi kha a nia. Engpawh nise, ka naknemah tak a rawn pet fuh hlauh mai a, ka awm hniam rawih nghal a. Chutia ka awmhniam lai tak chu a ni fit teng tawng chuan ka hmaiah tak hian na fahran hian a rawn pet ta bur anih kha. Chutia ka pai phei lai chuan ka awmah a rawn hnek zui a, kei meikhu ur hnu chu thaw chham titihin ka awm ta mai a, ka mit lah chu a phui ta vek si a, inkhelhna chu tih tawp a ni ta a ni.

Khami tuma Mizoram aiawha tel ve tura ka inbuatsaih nasat tehlul nen khan zankhat ka fimkhur loh vangin mualpho takin ka awm a, a pawi ka ti hle mai. Mahni inrintawkna neih a pawimawh em em laiin nun fimkhur telloh chuan kan inrintawkna hian awmzia alo nei ngai lemlo alo ni tih ka chian phah hle.

Thursday, March 17, 2011

Thil thing fe fe

Upper Khatla kan tih tak, Maida lane nihlai khan kan leng ve fo thin a, zu zuar kha an intlar phei put kha a ni ber. Chutih lai chuan nuthlawi zu zuar emaw, nu pawh nise, naupang deuh leh hmeltha deuh kha kan duhsak bik nge pawh ka hre love, kan leng ngun bik thin riau a. Mahse, "Zu zuar hmuh that/taih tawh chin hi chuan haw a hun tihna," tih kha kan tawngkam lar tak pakhat a ni thin.

Tuikual lam, Salvation temple thlanglam kha kan leng nasa thin bawk hle. Lenna bik kha kan nei thin a, a chang leh bat an phal that loh chuan kan tihtauh san a, hmun dangah kan insawn leh daih thin bawk a. Tuichhunchhuah bul chiahah chuan Malsawmi hi a awm thin a, keini ang rualpui alo ni bawk nen inleng angah thei ngei mai, choka nen hian kan khat mup reng mai a ni. Tumkhat chu nula chhelo terh turh deuh mai hi alo awm ve a, kan inbe tui viau a, zu te chu min leisak ta bawk a. Hetih lai hian Malsawmi ina leng te hi a hmei apain kei tih loh chu mi awmthei fa anni tlangpui. Ahnu chuan a pawisa ba te ka thinkual pui thin a, Tanhril panna kawnga a in luahtu te luahman te chu ka lakpui ta fo a. Ka lenna thin Malsawmi pawh chuan a pawisa alo bat sak nual mai a, han thin lah chuan min pe tha duhlo zek lehnghal a. Mi thenkhatin, "Thiante hmelma asiam duh chuan pawisa puk tir rawh," an tih te pawh chu ka hre chhuak rum rum thin.

Chu nula nen chuan kan inkawmngeih ta phian mai a, a hnu chuan a scooter chuan Lokicherra lamah te an leilet tlawh ten kan zuk kal dun ta a. Chutianga hun engemaw chen kan zinkual hnu chuan North Vanlaiphai lam kal kan rawt leh ta a. Hetih lai hi fur lai a ni nghe nghe. Khawlailungah Health Dept' quarter, kan chhungte inah kan lut zawk e kan tia. Chutah chuan a inbual, an bualin phulraw phel mawih a raptliak, a tlahawlh ta zuah mai anih chu. Nuih loh a har si, nuih chi vak a ni silo, pumna urhin ka awm deuh put put ta reng a.

Khawlailung atanga kan chhuak leh tur chuan nula pakhat kan chhungte quarter thenawm chiah ami chu ka hmu thut mai a, hmana Pu.H.Thansanga te kawmthlanga a awmlaia kalo kawm tawh thin min zuihaw tawh kha alo nia, anuam duhlo hle mai. Tichuan kan chhuak ta a, khua kan pel awrh tih chuan ruahpui vanawn a sur ta tak tak alawm mawle, ava han hreawm berkher em vele. Ka thiannu scooter lah kha Kinetic Honda te ve tak kha ania, kawng diak sa an chiau zual tak tak mai chu, Jeep velin an rah khuar sa chirh leh chirh inkar ah chuan kan innawr chhawk ta zak zak mai anih chu. Tluang pangaia North Vanlaiphai chawhmaa thleng thei tur kha zanah pawh kan la innawr zak zak anih kha. Vawikhat phei chu ka nawr lai khan a tlan chak ta phut roh a, phek thlawrh hian chirhah chuan ka tlu a, chauh tawh nen ka bawk thlawr reng mai.

Midum labor camp kan hmu hlauh maia, an bukah chuan rawng kan bawl a, dal leh chi chiah an nei a, uilo takin min tawmpuia, a lawmawm hle mai. Riltam tawh nen a ei theih hle a ni. North Vanlaiphai chu zanrei tawh takah kan lut a, kan chhungte indang tawh Mavala inah kan lut rawih a, a ni lah chuan a tapah chuan a lo chhuang kerh kerh zui chu niin. A haw hmasa ber (a 1st) chu chhawlhal tawh nen kan han khiat kiah kiah phawt a, chaw te tha takin kan ei a, kan mu ta a. Mizoram pumpui Kinetic Honda hian fan chhuah kha kan tum ani nangin, heta tang hian Serchhipah chawl haw lehin Aizawl ah kan kir leh ta zawk a ni.

Inru ang pawhin kan awm lova, chang leh an in lamah kan awma, achang leh hmun dangah, hetih lai hian ka chhungte chu Guwahati lamah an awm mek a ni. Pawisa kan tlakchham deuh leh a chhungte kan han dil zel mai a, mahse khatiang reng kha a tih chi bik silo, kan nunah chuan hlimna lam aiin ngaihtuah dang a tam dun ta viau mai tih a hriat khawp ang. Inleng thiante kan ngah thei ropui mai si a, kan vai mai chuan kan zu neih ang ang chu kan in tlang vek zel mai si, ngaihtuahna thalo deuh ka neih phah ta pek a. Nula rawn riak lah an tam, kan ri hut hut mai a, VDP pawhin engemaw kan tih tiin an rawn bih duk duk tawh nghe nghe.

Kan thianho zinga a naupang lam, zu la tura kan tirh ber thin chu kan lak tir leh chuan chumi chu inzo mai lovin, fun hran a, kan lak lehna daih tur chu hralh ka rilruk ta roh pek a. Tichuan a hma a kan lak ang zat tho liter 10 chu kan lak tir leh a, a vaiin kan chhung chhuak a, tui kan pawlh dal hret a, a zatve chu pawisa chawiin midang chu kan intir tan ta a. Kan tirhkah ber chu kawng lakah an lo chang fuh ta hlauh mai a, an man ta ran mai a, avan hreawm tak em vele. A chhungte nen kan indawr tlanga kan la chhuak ta a, chuta tang chuan kan inai hralh then chu kan sim ta hmak a ni ber. Chumi hnu chuan eng eng emaw vangin kan inhlat ta tawlh tawlh a, kan inthathen chu a ni ta der a.


Tumkhat chu he nula pa te nen hian Hawrtawki lamah sangha manin an motor kengin kan zuk kal a. Zanah chuan nula rim a rawt angin kan leng dun ta alawm mawle. Nula khan minlo be tha zawk deuh nge ni dawn ni, thlenin lamah min haw san ta daih mai a. Ka zui haw ve nghal mai bawk a, mahse ani chuan kawngkhar a kalh tlat chu niin. Lut thei ta hek lovi, ka thin a thawk thut a, motor khalhtu ber, chabi kawltu ka ni bawk a, motor ka ti nunga Aizawl ka haw san ta daih anih kha. A tukah Bus a Kawnpui rawn pan an tum, Hawrtawki piah maia lei (bridge) chhiat avangin ke in Kawnpui thleng an lo kal a, chumi hnu chuan motor dangah chuangin an rawn haw ta a ni. Ani motor neitu ber chuan, " A lungawi vaklo anih kha mawle," tiin a fanu chu a hrilh.

Mak ka tih em em pakhat chu chu nula-i nu leh pa chuan an fanu zu an inpui thin tlat mai kha a ni. Zu in zeuh zeuh anni silo, in apianga rui duh reng annih hlawm vang te pawh kha aniang e, an chhungkua a dam chhun pawh an darh vek a, an nun ka ngaihtuah hian kei a upa zawk khan engtin nge a chhungte siam that theilo mah ila amah tal kha kaihruaitu tha kalo nih loh tih ka ngaihtuah let ta fo mai.

Sunday, March 13, 2011

United States pem turin!



Mumbai ah chuan 'nghah' (waiting) chu ka hna lian ber pakhat a ni ta reng mai a. US consulateah khan ka thlenna Apollo Guest House chinchang ka pe a. Ka chenna hmun leh biakhlatna (phone) nambar pek angaih avang khan ka neih chhun anih miau avangin ka pe ve kha a ni a, chhuahsan ahar kher mai. Pisa hawn hun chhung, an duh hun huna koh theih renga ka awm angaih thu min hrilh vang kha a ni ber.

Ka room neih ve chhun te kha dar huau e tilo chuan thlivawt (AC) nei ve hek lovi, tuipui kam phaikuam boruak uap churh mai chu fan hnuaiah kekawrte chauh hain emaw, ruak ngalngatin emaw tlai ninem hma chu ka tuar tlawk tlawk thin. Nikhatah hian vawi sarih chu a loberah ka inbual/intleuhdaih ka ring. Tlai ninemah erawh Colaba kawtthler bawk chu ka fang leh thin a, thlai dawr leh sangha dawr te pawh ka tlawh ngun viau, mahni a rawng inbawl ka nih avangin. Bawngsa ka ei chak chang erawh chuan Leopold restaurant phena Muslim dawrah cheng 10 man vel ka va ei ve thin bawk a.

Chutianga ka hun khawhar taka ka hman lai chuan Mumbaiah pawh Mizo thenkhat hmelhriat an lo awm ve ta zel a, a chang leh an rawn riak bawk thin. Ka room ah hian khum pahnih a awm a, a fuhin mikhual neih nan pawh a remchang phian. Ka khumlu zawn chiah chu hotel manager thutna a ni a, biakhlatnaa min be duh an awm hi chuan ka khumlu chu a rawn chum ri dum thin; kan innel bawrh bawrh khawp mai; chawhmeh thlengin kan in eitawm vel thin kha ania. Hetih lai hian lehkha zirlai Lawngtlai lam mi Arama pawh inhmelhriat tanin min rawn kâwm hlim thin a, ka lawm hle mai. Hmun hran hranah min lenpui thin a, khawhar pawh a zia duh viau a ni.

US consulate lamin ka interview ni tur min rawn hrilh chuan hnu chuan, a thawven thlak ve ta deuh. Tumkhat chu Naomi Hmar chuan Water Kingdom kalpuiah min rawn sawm a, a pui tiah tiah kher mai. A park apui ka tihna ni em em lovin, a kalkawng kalphung mawlh mai kha a pui ka ti a ni ber. Naupan laia truck hnung beh thin lai ka hrechhuak thei rum rum mai alawm mawle. Local rail ah chuan thlan rim chitin reng karah kan han pakai tharh phawt a. Chumi hnu chuan auto-rickshaw in kan tlan leh vang vanga, chumi hnu leh chuan tui ferrya kan kal leh hnuah kan thleng ta chauh a ni. A hmun thlen chuan alo nuam angreng phian mai a, Washington,DC area a Six Flag(http://www.sixflags.com/national/index.aspx ) , Disneyland ang deuha siam te pawh min ti hrechhuak rum rum thei a ni. Chutah chuan intih hlimna chi hrang2 naupang ang maiin kan va tikual ve a, ice skating rink kha nuam ka ti ber thung. Naomi'n min hruai kha ka lawm hle a ni, a ni kha awmlo sela chuan kal ngaihna keimahin ka hre dawn der silo; mi hi an tha thin hle mai. Tlai lamah US lama report pek pawh a hahdam ve zaih mai, ka nui ve seng tlat alawm.

Karkhat interview nan hun kala nei bawk a, Mumbai fan vel chu tihawm takah ngaiin tlawh hnemloh hlau reng rengin ka leukual ka ching cheng a ni ber; phi cheng si lovin. Elephanta cave, an sawi lar tak mai chu tlawh ka rilruk ve ta a, hemi tum hian Jenny, vai sipai laka ka chhan khan min kalpui nghe nghe a ni. Gateway of India atanga lawnga kalin, minute 45 a awmna thliarkar thlannan hun kan hmang a. Thawhtanni tih loh chu mipui tlawh phal reng a ni a, zing dar 9 hnu, an hawn hmasak berah ka kal ve ta a. Lawng atanga ka chhuk chu Rel tereuh teah hian naupang puitling niawm tak hian kan thu fur mai a, muang changin a tlan tlek tlek reuh a, sitep (step) chho zet thlen hma chuan a ding ta a.

Sitep (Step) chho fahran mai, a sir tawna mi thil zuar khat chho vek chu kan pan chho ta a, thawlak arang duh phian mai. Gate ah chuan a hmun luhman kan pek dawn chuan rampawn mi (foreinger) angin min chawitir an tum ta tlat maia, Mizoram driving license kalo ak hlauh mai a, ka hmuh hnu chuan tlawm tein kan lut thei ta a ni. Lungpui lian tak tak, hmanlaia an pathian biak nana an lo ker kuak, puk zuau leh dar tha tak tak, a chhung lungpang an ker dan pawh hahipa thlir tur hmun alo ni reng mai a, a puiin ngaihtuah a ti thui thei viau a ni.

Kan kal hah ta bawk a, kan thuchawl chu zawng pakhat hian ka coke inlai alo ru daih mai a, laina a va piah deuh avangin hah tawh nen pate thinthawk an tih ang maiin, ka ter at mai a. Ka neih dan chu sawi thuilo mai ila, ED damdawi leh zuntamna damdawi rawt dip dap chu coke um dangah ka thun a, ka thing vaka zawng ka lak tir leh ta ngat a. Darkar khat aral hmanin ka ringlo, chu zawng chu a thu kawkhalha, a kap a dawm a, a meng kual ta ralh ralh mai a. Ahnu phei chuan a zahmawh chu a rawn sen tai vei ter reuh a, chumi hmun tlawhtu te chuan lawmin a thla an la nasa kher mai; ka damdawi pek kha a thawk ni ngei tur a ni. Hemi hmunah hian tuna ka nau Sangtea nupui nita, Asangi (Daduhi u) te nen pawh kan inhmu nghe nghe a ni.

Sawitawh angin ka interview ni tur ka chiang tawh bawk nen ka hman ta khawp mai a, engemaw thut atan pawisa ka dahtha ve ran bawk a. Thlawhna ticket pawh ka hauhlawk sa diam a, hei hi chawplehchilha ticket lak hian a to thin em vang a ni bawk. Sawi ve reng rengah tiin Taj Palace hotel chu zankhat tal riahluh ka rilruk ta a, 'khawnge' tiin ka pan phei ve ta nul nul a.

Khualdang leh a thawk ho chu ahmun mil takin an lo inthuam nalh hlawm (formal) hle mai. Kei ve lah chu bagpackers ho ang maia kekawr pan tak hain, Tshirt a Ozzy tih inziak ka ha kha ania, ka chil ka lem khawlh a, inziahluhna (front desk) chu ka pan ve ta tho a. Ka ID min dil a, drivers license a pawi em tih ka zawt a, an remtih angin Mizoram driving license nilo zawk, ka Maryland drivers license chu ka hmuh a. Passport min dillo chu ka vannei kher mai, Indian passport ka hmang tih hria sela chuan khatiang thuam inbel khan min thlentir hauhin ka ringlo tawp mai. Ziakfel ngai awmte kan ziahfel hnu chuan khawia pawh kha ka tan chuan a ropui tawh tehreng nen ka room duh tur min thlankual tir vel a, ka hawi ve vawlh vawlh mai, engemaw ang takin. Building hlui lam chu room anawm zawk bakah khawthlir anawm zawk avangin ka thlang ta a. Ka room luah hawh chu terrorist hoin an tih alh tak a chung ber dinglam ami kha a ni nghe nghe (new building hnaih).


Taj Palace hotel hi Jamsedji Tata in asak niin, amah kha Watson's Hotel ah 'White only' ti a a thlen an phalloh vanga a sak ngat ni a sawi a ni. A hotel lianpui, sap ho hotel ai maha tha asak zawh hnu chuan sap ho thlen chu a phal miahlo bawk tih a ni thin. Tun hnu hian Mzo thenkhat inti Indian ta em em ang deuh hian intih hranloh nan an ti ngeni, "a ni chiahlo," ti te pawh an awm ve ta tho mai. Ka hriatsual loh chuan pawnlam bang, tuipui chhawn lam kawngkapui hnaih maiah pawh a inziak ngei a ni.

Engpawh nise, interview chu ka hun ve ta a, a hma zan chu ka chhan dan tur leh ka lehkha neih ang ang te buaipuiin ka helhhawlh bawk nen ka mu hleithei ta mang der lo mai a. Jenny chu min kalpui turin ka sawm a, a tuk zingah chuan interview turin US consulate chu kan va pan ta a ni. Zing taka kale tilo chuan vai thenkhat min kal khalh an lo awm hman a. Queue siamin ka ding ve ta ran a, Jenny chu ka piahah alo ding ve bawk a. Vai an rawn kal tam ta ale, queue (line) chu a chhah sawt kher mai, vai milian niawm tak tak pawh hi an hawihhawm lo thei hle a ni. Hema Malini alo kal a, an tang hru hlawm bawk a, Hema ai mahin a entu te hmel a hmuhnawm zawk. A ni pawh alo tar ve ta hle mai.

Interview na room luh hma chuan hmawlhte thil inziak min lak tir zel a, ka nambar ken hnaih lam kawngkhar hnaiah chuan thuthmun ka tuah ta a; interview pindan te reuh te te a awm teuh a ni. Ka nambar alo thlen chuan ka kawr nawh hmanloh chuar ve hranpa tak mai ha chung chuan interview min pe tur tur chu ka pan ve ta a. Ka lehkha pawimawh ken ang zawng zawng deuhthaw a original zawk nei sa deuh vek mahse, zawhna a nei khirh phian reuh a. Alam ran avanga ka hriat hman mangloh chu ka hriat chian hma chuan ka zawt nawn zel mai bawk a. Mit inhmu tawn renga zawhna kan inzawh/chhan hrep hnu chuan, " I tling e, tlai dar 3 ah i passport i rawn lam dawn nia. Welcome to The United States of America," ti a nuisangin thu lawmawm tak mai chu min hrilh ta a ni. Kei kha chuan ka kawr chuar ringawt te kha kalo hlauhthawn pui a, anni erawh kha chuan mit taka enngam, chiang taka chhana nei an lo duh zawk alo nih kha. Ka tana thu lawmawm min hrilh zo chiah, "Ka lawm e," ti a ka chhan hnu chuan chunglam hawiin min interview tu pawh ngaichang tawh lovin chunglamah lawmthu ka sawi nghal a. Dil ai chuan lawmthu sawi hi alo nuam zawk thin hle mai.

Pawn ka chhuak chu Jenny chuan ka hmel atangin alo hrethiam aniang chu, nui sangin min lo chibai a. Kei chuan chanchinthar kannu te hriattir vat ka duh avang chuan Jenny chu ka pawm lawk a, PCO lam pangin ka tlan pui ta dawr dawr a. Biakhlatna hmun (PCO) hnai ber atang chuan kan be ta a, Jennyin tlawmngaia min kalpui thu te kan sawi ve luam a. Tichuan lawm vanga thinphu rang takin Apollo Guest House lam chu kan pan ta a ni. Manager lah chu vai tih takah, "enge min khilai dawn," alo ti vat bawk a, a hahthlak thei mange. Aizawl lam ka bia a, US lamah pawh an sawrkar phalna thlapin pemhlen phalna chu tlailam dar thum (3:00pm) ah chuan ka va lam ta a ni.

Mumbai ah hian interview hun nghakin thla thum chuang ka lehkha thehluh hnu khan ka awm a ni.

Tuesday, March 8, 2011

Mumbai lamah


Delhi atang chuan Mumbai lam pan chuan ka thlawk thla ve ta. Mumbai airport ah chuan pre-paid taxi Kolkata ami ang chi kha a awmlo nge ni ka hmu der lo mai a. Tichuan airport pawn boruak chu kan dawng lum uap huam mai a. Taxi chu a tam khawp mai mahse, an tihdan ka hriat lemloh vang leh thu zawh chhang tha duh mumal (rin tlak) ka hmuh loh avangin hotel hnai berah min hruai turin taxi pakhat chu ka la ta a.

Hotel fianrial angreng tak mai, reh ngawih ngawih maiah hian ka thleng a. Chutah Mumbai chinchang kan zawh chuan US consulate chu khaw lehlam, ka awm lohna lam Mumbai hmawr tawp, tuipui bul chu alo ni tih min hrilh ta a. Mumbai guide book vela ka en aia tlawm, ka thlen ve phakna tur tawk tawk hotel te chu ka hriat phah ta zel a, chumi pan tum chuan ka inpuahchah ta a.

Taxi driver hnenah chuan ka thlen tumna hmun chu hresa tâk angin ka khawsa ve hmak mai a, a man te sawifel sa vekin a tlawm thei ang ber turin kan indawn thla hmasa te te a ni. A awmang tawk awm vel chu hotel clerk khan min hrilh sa rêng bawk a. Tichuan, tourist ho hmunpui pakhat, Colaba kawtthlerah chuan vairam ri chitinreng karah ka thlenna tur hotel, Apollo Guest House, Colaba police station lehlam ah chuan ka lut ta a. Hotel tlawm ber pawl e tilo chuan zan khatah cheng 600 an chhiar teu mai a, a dang chu a aia sang a ni hlawm bawk si, ka inghat phawt a, a tuk lamah a aia tlawm zawn ka rilruk ta zawk a. Salvation hoin thlenin tlawm takin an neia chu lah chu ni reilo te bak thlen an remti bawk silo. Engtia rei nge Mumbaiah cham angaih dawn ka hriat loh avangin inrenchem taka ka khawsak thiam chu thil pawimawh ber pakhat a ni dawn!

US consulate chu ka pan vat a, chinchang hriat tumin theih ang ang a thawk te ngei zawh ka tum a. Hetiang thil pawimawhah hi chuan mi sawi mai ni lovin, website pawh ring tha ngam lovin, a hmun thu te ngei mai han zawh hian thil a chiang duh zawk fo reng a ni. US immigration lam ngat phei chu an dan an thlak ngun em avang hian website pawh thuthar dah zung zung thin mahse, dah hmanloh palh a awm theih a hlauhawm avangin, an mahni ngei rawna zawh ngai zawh chu athat zawk a rinawm. A hmasa berah taksa pumpui, chhunglam leh pawn lam min enfiah phawt angaih thu min hrilh a. Chumi ti tur chuan consulate kiang maiah chuan damdawiin, US sawrkarin pawmtlaka an ngaih a awm a chumi chu pan ka tum ta a. Chumi ka pan pah chuan consulate leh damdawiin kiang maia awm, US Visa processing center ah chuan an duh ang thlapin thla ka laktir a, form la thehluh ngai tur te chu ka la paha, damdawiin lam chu ka pan leh ta a.

Damdawiinah chuan US kaltum an lo thu hmur mai a, chutiang lam khawihna bik in (building) an nei hrang ni berin ka hria. Min han khawih tak tak ta ale, pawnlam ngawt pawh nu ten kan senlaia min hmu chianga min hrechiang ang mai khan min zutin min thlir chipchiar ngei mai le. Thisen an enfiah tur an lak teuh hnu (burte 5) chuan, ka ha, ka beng ka mit an enfiah leh a. Ka mak tih angreng pakhat chu ruakin min muttir a, ka zahmawh chu doctor chuan tuboh kilthum nei te hian a khawng kerh kerh kha a ni; neih loh a har kher mai, then thain ka tuar chhuak ve mai bawk a. Ka rilru chuan, "Enge khatia a khawn keuh keuh khan a hriat ang aw," tih ka ngaihtuah neuh neuh a, tun thleng hian a chhan tur ka la hre ta chuang lem hlei lova! Engpawh chu nise, an rama pem lut tur meuh chu natna thalo lakah theih tawpin an fimkhur hle tih ahriat; zin tur ringawt hetiang em em hian an enchiang ngailo. Hetah bawk hian ani tattoo kalo paih ka lawmna chu. Ka ban ser chhan kha zawh satliahin min zawt a, ka hrilh chuan, pem hlen tur te tattoo nei an duh loh thin thu min hrilh ta a ni.

PG an tih ang, pindan luah hawh theih tur chu Mumbai lama lehkha zir mek, Naomi Hmar chuan min zawnpui a. In lianpui maiah kan lut a, tah chuan Manipur lam leh Mizoram lam Mizo zirlai leh hnathawk te chuan room te reuh te te, Japan rama an apartment tiat lek lek chu an lo luah fir fer hlawm a. Kan zawt chiang a, thla khatah cheng 1500 in ka luahtheih tur thu min hrilh a, ka lawm rilru viau mai. Mahse, chhut chian chuan alo tlawm awzawng lo mai chu niin. Khami hmun atanga US consulate ka pan fo na thin tur kha taxi chuanman nen, thil dang han chhut neuh neuhin Colaba ka awmna khan hun min khawhral tlemtir dawn bakah a lo remchang ber zawk tih ka hre ta a, a dang ka hmuh nual te pawh chu awm talo chuan angaiah awm mai chu ka rilruk ta zawk a ni.

US consulate nitin kal angai silo, Mumbai chhuahsan dawnin koh thut ka ni thei bawk si, tihtur avan vang thin tak em vele aw. Mizoram house ah a khat mawi tawkin damlo ka va kan a, tlai lamah Mizo hmel hmuh tumin Colaba kawtthler ka fang thin bawk a. Chumi tih loh chu US lam phone abiak leh internet cafe Muslim zak rimchhe pa dawra hman a ni leh mai; ninawm thei tak a ni. Hotel pawh ka cham rei ta deuh aniang, senral tam tawh nen keimaha rawng inbawl min phalsak ta hial a, an choka chu ka ta chei titih ani ber awm e, thu lah ka intithu bawk.

Mizo inkhawmna thin te ka hre fuh ve ta zel a, ka thian pakhat Delhi lam atanga lo zin, cham mek te nen chuan kan va inkhawm ve ta nghe nghe a. Chutia kan inkhawm bang Colaba kawtthler a tlailam kan teihawi mai mai chu vai sipai hian ka kalpui pakhat hnute chu arawn tham thlarawk pek a. Ani hmeichhia lah a khek tuar mai a, enge a awmzia tih kan hriat chuan vai sipai kalsawn mek chu tham hawi sawkin Mizo hmeichhe thlavang chu ka hauh ta a, vaipa chu kawngah chuan a thal ta hawl hawl a. Ani vaipa lo tho chu a thinrim a khur nasa ngei mai, nuih a tiza tep zawk a ni.

A sipai ID a rawn phawrh a, tunge anih a sawifiah ta vel a. Vairam tih takah min bawr hneh teh e, kei lah vai sipai chu ka chhang tha duh derlo thung. Mipui lam chu hawiin, "He sipai hian hmeichhe hnute hi thamsak theihna thu a nei em ni. Hemi hmeichhia kawng kallai hi a hnute a rawn tham ringawt a, a sipai nihna sawiin thiam chan a tum anih hi," tiin theih tawpin mipui lamah chuan ka zualko ta daih a. Hetih lai hian vaipa chu a ang bawrh bawrh mai a, kei chuan, "Lo ngawi hrih teh," tih bakin alamah tawngkam ka nei duh lemlo, mipui kha an pawimawh ber zawk. Tichuan leh, vainu pakhat chuan, "Hmeichhia ivan zah love," tih pahin sipai luah chuan a rawn hlap pawp mai a, an vuak rawn ta luai luai a, keini chu kan inthiar fihlim ta daih a.

Thursday, March 3, 2011

Delhi ah tattoo ka paih tir (mi ka tibuai nasa hle)

US visa a tawp avang khan Mizoram ka haw leh kha a ni a. Tunah erawh kan nu US citizen anih zar zoin pem hlen theihna ka dilna chungchangah US consulate, Mumbai lamah chuan tul ang ang tifel turin chhukthlak ka ngai dawn ta a. Chumi ka kal hma chuan ka lehkha pawimawh neih tul ang ang te ka dap khawm a, Mumbai thlenthlak hmain ka thil ngawimawh em em mai chu paih tir ka rilruk a ni. Chumi chu ka ban dinglama ka tattoo ziahtir ngei mai chu a ni. Kan tlangval laiin kan thianzahoin inang vekin kan chhut tir kha ani a, ka taksaa a awm reng mai chuan min ti tawp riaua hriatna ka neih vanga peih tir tum ka ni a, mahse a hnu chuan ka paih kha ka tan alo tha nasa mai tih ka hre zui ta bawk a! Chumi ti tur chuan Mumbai aia a tlawmna Delhi ka pan hmasa ta a ni.


Delhi Mizoram House Chanakyapuri lamah chuan ka innghat ve ta ran mai a. A thawk te an fel viau e tih tawh nak laiin, zirlai leh thalai dang hnathawk te pawh an va han fel hlawm tak em. Ka chunga an thatna kha ka damchhung hian ka theihnghilh leh tawh ngai lovang. Ka thiantha tak, Lalhmangaihi, Delhi lama hnathawka awm mek chuan damdawiin tattoo paih sak thei tur an zawt kual zung zung a. Apollo Hospital ah chuan appointment te siamin chutah chuan paih tir ka tum ta a ni. Doctor chuan laser a paih chuan hun a duh rei dawn a mahse, ser (scar) a awmloh zawk tur min hrilh a. Hun ka ngah loh avang chuan ka malpui vun hlepa tattoo an hlehthlaknaa bel mai turin (skin grafting) thu ka tluk ta a.

Min ti muhil ta a mahse mak tak maiin min zai laklawh lai chuan ka harh ta luau roh pek a, an buai kher asin. An hmaikhuhna chu ka hmaiah an rawn vuah vata, rei lovah ka muhil leh nghal mai bawk a. Hetih lai hian Lalhmangaihi chuan tlawmngai takin min lo nghak char char a ni. Ka ban chu a chet lohnan ka awmah an phuar bet tlat a, ka ke pawh khawng takin chelo turin an cher bawk a, ka khawng vel vek anih ber chu. Chuti chuan Mizoram House lam chu min pan pui ta a. Rin aiin an thil tihdan a lo buaithlak hrep mai a, tumah tel lova (hruai neilo) ka ti ngawt kha a inchhir theih rum rum dawn mai!

Mizoram House ah hian dormatory a awm ka ni bawka inthlahrun ana angreng hle mai. Chuti e tilo chuan, students ho chu an lo fel em em mai a, engkimah chuan min buaipui ta hlawm a. An phone te chuan US lamah kan nu te min biak tir bawk a, ka lawm takzet a ni. Phone kha ka dilloh khan min hmantir nachang hrelo sela chuan kan nu hnenah ka chanchin hrilh ngaihna ka tan a awm dawn miahlo a ni. Chawei hunah inchungber atangin inhnuaiah min zawn thla a, ka rit ve nulh si a, a inthlahrunawm duh ngei mai. A hnu chuan room ka chang ve ta hlauh mai a, chutah chuan Lalhmangaihi leh a thianten min vil chawt mai a, an riak nghal a, tul ang ang min buaipui zel a.

Dream Hunter an zaitupa, Muanpuia pawh Delhi alo thleng ve hlawl mai a. Ani chuan a rawn zui te inluah, a khawsak naah chuan min hruai phei ta. A in neitu ber chu Mawitei, Manipur lam Mizo niin Delhi ah hnathawk mek a ni a, midang Muanpuia tih loh nula 2 Muanpuia te nen rawn chhuk rual an awm ve bawk a. Hetia Aizawl lam atanga hmelhriat sa, Lalhmangaihi mai nilo, Muanpuia kan hmuleh zel chu inthlahrun na viau mahse a lawmawm kher mai. Tichuan, kar thin Apollo lama min thuina (ka banah hian hmun 195 ah an chilh/staple a ni) an tihfai bakah an chilh (stapled) na chu phawi te angai thin a, Muanpuia te thianzaho hian min buaipui reng a ni. Bual hunah min bual a, ka inthiar pawh min vil reng hlawm (Muanpuia tiam lovin). Zirlaite, hnathawk te leh midang dang min rawn kan an peih a, na tur pawh nuihnaah min chhuah sak a, rilru thlamuang takin, inthlahrun ngai miahlo khawpin min duat a ni.

"Mizo nih hi alo van nuam em," tih hi ka rilruah hian chiang takin alang reng dawn a ni. Tattoo paih nan leh inenkawl zui nan hian Rs.70,000.00 bawr vel seng angin ka inchhut.