Search This Blog

Wednesday, October 31, 2012

Hurricane Sandy

Hurricane kan tawrh ve dan tlem: Thlalakte hi click len theih an ni e.


Mizoram ka awmlai khan thlipui na  tak tak kan tuar ve fo kha ania, mahse United States ka pem hnu hian, state hrang hrangah thlipui chi hrang hrang (ie., tornado, hurricane, sand storm etc.) tuar thin mahse, ka awmna state, Maryland hi chuan a tuar khatin, ka hriat ve theih chinah phei chuan vawikhatmah, chutia han sawi tham a awm ve ngai lem lo a ni.

Tuntum erawh chu Bahamas thliarkar a pelh atang tawhin, 'Hurricane Sandy' an tih mai chuan min rawn nger chho deuh ngur tawh mai a. Mithiamte lah chuan gulf coast lam atangin kan awmna state lam hnaih, hla feah lo chho zelin, thlanglam thlivawt leh vur lo thaw mek chuan a nawr kawi dawnin, kan awmna lamah a rawn inher dawn niin an hriat thu an puang chamchi mai pek a.

( Hurricane hming an sak dan hre duh tan: http://www.nhc.noaa.gov/aboutnames.shtml )

Chutia kan lam a rawn nger chhoh tak chhur chhur-ah chuan, mithiamte'n, mipuite kan lo inven theih dan tur chu uar tak leh hriatthiam awlsam takin, mipui tithlabar lo chiin, TV leh radio lamah te, chanchinbu lamahte chuan an puang chhuak reng a. Tichuan, ni 2 emaw lek, kan awmna state, Maryland dinglam tuifinriat a a awmlai chuan, Sandy chu kan awmna khawmual lam a rawn lut tak tak dawn tih an chiang ta a, tunah chuan computer rinthu ngawt a ni tawh lo a ni!

Virginia state Governor leh Maryland state Governor-te chuan, National Guard leh Federal lam atanga tanpui vat theihna, tul ang ang a hmalak theih zawk nan, 'states of emergency' an puang ta rup mai a ni. A tukah chuan Washington, D.C. (District of Columbia) mayor pawh chuan  a puang zui ve ta bawk a. Zan lamah chuan sawrkar lam (Federal & local) khar vek a nih tur an puang a, sikul lam leh business lam te pawh. A hma atanga mamaawh lo inleikhawl tamtak awm mahse, generator leh tuisik intur leitur zawng erawh an tam kher mai. In tam takah back up generator, current awm loh thut a engnghal thei tur awm mahse, neilo an tam bakah, a hun hril angin, 'just in case' a tan lei pawh an tam ang. Dawrah reng reng generator hmuh tur a awm lo a ni tawp mai.

Ka hnathawh vena hi kan awmna state piah, Washington, DC a ni a, mel 55 (88.52kms) lai a hla a ni nghe nghe. Keini hna erawh, kan area chinah, mi harsatna sutkian sak lam a ni kan ti thei ang a. Chu vangin, 24/7 hnathawk kan awm angai. Hurricane Sandy lo thlen ni, Thawhtanni, October 29, 2012 chuan, nidang ang bawkin hna ka thawk leh a. Chhun lamah chuan thli leh ruah chuan nasat lam a pan zel avang chuan, ka supervisor, kan chief engineer, Pu Kevin Brown chuan, " Haw mai ta che, I inkhalh hawna tur a hla bawk si," tiin, thurawn min pe a. Ka inthlahrun deuh avang chuan, "ka hna thawh tur min cover sak thei ang, mahse nang tunge i haw kawng thli na tawh lutuk-ah backup ve ang che," kan ti he haw a. Ani chuan," chain saw ka keng a, thingtlu a awm paw'n ka tan thei mai ang, bakah mel 15 chauh khalh tur ka nia lawm, haw rawh khai..." tiin duhsak takin min chhang a. Haw san hreh hmel ve deuh chuan ka awm na'ngin, ka lawm rilru hle thung.

Garage atangin ka han inkhalhchhuak chiah chu, ka hma maiah chuan thingtang a lawn tla thlawrh mai a, ka phu chiang teh e! Washington atang a ka haw hian, kawng pahnih, Cabin John's Parkway emaw George Washington Memorial Parkway emaw chu, highway thlen hmain ka zawh thin. Mahse, tuntum chu a thuilam hret zawk, GW Memorial Parkway lam atang a haw ka thlang a, ka thlan chhan chu thingkung a tlem zawk bakah, an dinna, kawngpui a tanga tlem a an hlet deuh zawk vang a ni.

GW Memorial Parkway:


Highway kan lut chu, 'Sandy' chuan khawmual lola thlenglo mahse, a thawm a na tawh hle mai tih hai rual a ni lo. Thli chu 60 m/hr (97 km/hr) ang velin a thaw tawh a (radio atang a ka hriat), ruah a sur nasa em em mai bawk a, kawng hmuh a harsat bakah thli chuan car a beng chet nasat vangin khalh a harsa hle. Car bang hi a che dur dur a, ka tehklhin ber chu Kolkata - Aizawl thlawhna service, a tum nghing dur dur ang hi a ni awm e. Car ke lam chu ruah leh thli vang chuan, engine oil bua a tlan ang deuh hian a nal pit piat hle mai ,a ka leu zik zek reng mai bawk a. Fimkhur a ngai hle mai. Motor zangthal te, saisir zawng a awm, car hnuai lang heng hungte chu ka tlanpel nawk nawk zel bawk a. Ka rilru chuan in lam a ngaihtuah hle mai. Kan nu leh ka fanu Janis te kha an lo thlabar ang em? tih ngawt mai chu ka ngaihtuah a, chumi chuan thlen thuai thuai duhna rilru min pe a, khalh erawh ka fimkhur phah hle thung. Ka fimkhur lo va, hmanhmawh tak a motor ka khalh chuan ka ngaihtuah, ka chhungte chu ka hmu leh tawh ngailo thei dawn tlat a ni.

Highway/Freeway I-270 N


In ka thleng chu, ka fanu chuan, "Apa hei, flashlight (torchlight) te, emergency light te ka dah chhuak vek tawh," tiin hlim leh intifel takin min lo be siam siam a, min va'n tilawm thin tak em! Ka inbual sawk sawk a, portable radio inchhawp chhuakin (current awm loh thut atan!), TV lam chanchinthar kan thlir zui a. New Jersey Governor thusawi lai alo ni a. An state chu 'Sandy' chuan a sut tur chiah (eye of hurricane awmna) anih vangin, tuipui hnaih a awmte chu chhuak vek turin thu pek a chuah mek lai alo ni a, thlipui alo thlen tak tak hunah chuan inpuih a harsat tawh tur thute chu alo sawi mek a ni.

Zan dar 10 a ri dawn chiah, minute 3 emaw ala awm tihah chuan kan eng (light) chu a phe zuk zuk a, a thim ta hmuk mai le. Ka fanu Janis chu zuang tho vin, a flash light chu an tieng nghal pap a. Emergency light te chhi chuan radio kan ngaithla ta zel a, pawn lam thawm erawh a nasa ta hle mai tih hairual a ni lo. A ri fur fur a, a ri thuai thuai a, ruah lah chu a zit hian a zit per per a ni ber awm e.

West Virginia lam atang a thli vawt leh vur thaw mek chuan boruak a ti vawt hle a, 'Sandy' pawh chu "hurricane" (thli lum siam) ni tawh lo vin, 'super storm' an ti ta ber awm e! A hma atanga an lo rin lawk ang ngeiin, "history' chu a siam dawn ta ngei a nih hmel. Mithiamte chuan he hurricane hi "THE PERFECT STORM" an lo tih lawk kha a ni hrim hrim a, a chhan pawh, high tide lai tak alo lo thleng anih dawn bakah, thlipui lum leh vur thli inpawlh sawp, rapthlak tak tur anih an hai loh vang a ni. A thlipui ngawr ngawr ana a ni lova, a behbawm te nen erawh chuan rapthlak tak a ni tawp.

Thawhlehni kan thleng a, ala na viau tho nangin ruah leh thli chuan ban lam a hnaih ta deuh bawk a, fridge a dah tur ICE lei tur zawngin ka chhuak ta a. Tivawttu a awm loh chuan fridge leh freezer a kan thil dah a chhe vek dawn a ni. Chaw lam erawh, tih lum ngailo chi kan ngaihtuahsa nual avangin kan huphurh lo ve phian. Tichuan, zan dar 7 bawr velah chuan radio kan ngaihthlak mek laiin, current alo awm leh ta a, coffee tui tak, sa takin kan in a, hurricane Sandy chu kan tuarchhuak ve ta a ni. Kan vanneihna emem chu kan fanu Janis khan hlauhna chang a hre miah lo mai te, kan nu khan ka rin aiin hlau hmel a pulo te kha a ni awm e. Ama sawi hmangin anu kha thli hlau em em mai ani awm a, ka lo rindan chuan, ani pawh hlau ve hle turah ka ngai ngawt, alo ni lo hlauh :)

Kan thenawmah chhia tlem a awm ve. In pakhat chimney a thlawn hlawk a, pakhat bang a hik tuar a, thenawm pakhat chu an truck thingzar tlain a delh ve bawk. Tuilian a tam hle thung! Kan state thenawm West Virginia lamah vur a sur nasa tawh hle a, vawiin Oct' ni 31, 2012  hian a la sur reng a, feet 3 vel te a tla tawh a ni. New Jersey leh New York lamin an tuar nasa zual hle mai. New Jersey Governor  Chris (Republican) leh President Obama (Democrat) an tangrual thiam hle, an fakawm thlawt. Ram tan chuan party party tih loh hun an hre viau a ni, an puitlingin an tih tur reng, ram tan an thawk a ni. Hire man an awm e!

Kan thenawm:


Vawiin, October ni 31, 2012, halloween ni hian sawrkar lam leh skul pawh hawn an ni leh ta, a thawven thlak khawp mai. Thli erawh ala thaw fur fur reng tho a, thlifim aia na hret chauh a ni tawh thung. Pawn a vawt vur tih loh chu a zia tawh hle a ni.

Thubelh: Adventure Sports lam tuimi nih chuan, hetiang a lo thlen hian awm dan tur engemaw chen a hriat theih hle tih ka inhre thar leh thin. Long live KYAC.

Sunday, August 26, 2012

Upa lam thlavang hausakna

Mizo te hian kan ching zual emtih hi ka va'n inzawt ngn tak em... rilru-in! Mizo ka ni miau a, hnamdang aiin mahni lam chu ngaih pawimawh tur rengah te ka ngai tho bawk a.

In kan sa a, a thar lai ngei mai chuan han luahlum te a nuam a, chei that ngai pawh a awm ngai meuh lo. Ama mawi mawiin chu in chu a mawi mai a, kan tuai hnum hle nangin, a aia  mawi lo leh mawi zawk pawh an tam tho mai.

Hun a liam zel a, kum tam an vei hnu chuan chu in, ama tawk a mawi ve thin tak mai chuan chul lam a lo pan tan ta a ni. A hma a chei that leh chuan ngai vak lo kha tunah meuh chuan, rawng hnawih that te, leh thil dang tam a thawm that alo ngai tawh thin a ni.

Chutiang deuh tho chu mihringte hi kan ni awm e!

Kan thatlai ni te chuan keimahni phak ang tawk tawkin kan nalh theuh awm e. Kan nalh viau e tilo chuan keini aia nalh leh nalh lo pawh an kat ve nuk tho mai. Chutia kan nalh vanglai emaw chuan nupui/pasal min pawmlum tu tur kan hmu a, chhungkua dinin fanau nen kan chiar nak nak tawh thin. Hun leh ni te alo liam zel a, upat lam kan pan ve zel bawk a. Chutah meuh chuan kan engkim mai chu thuam that alo ngai fo tawh thin. Kan rilru sukthlek dan pawh mi pangai tan chuan a hun ang zel a intuai thar a ngai a. Thuamhnaw pawh chutiang zelin.

Naupang lam deuh lah chuan, "tar te te si inchei a uar lutuk a," an lo tih sep sep chang a awm. Upat lamah hian mihringte hian chei that kan ngai leh tawh tih kan hriat thiama tul ta hlein ka hria. Mihring an ni a, nalh an duh ve tho tih pawh hriat a pawimawh awm e. Upa lam an nalh zuarin, nupui/pasal ten midang lakah an mit an len tihna a ni chiang lo tih pawh hriat a pawimawh awm e. Midang lak a an mit an len kan hlauh chuan, an mit tlung turin awm thiam ve mai tur, mihring rilru pu theuh theuh!

 Chutih laiin Mizo nu leh pa thenkhat chuan, nupui/pasal neih hnuah inchei/thuamtha inbel ngai vak lo vah an lo inngai thul. Nupui/pasal nih tawh vangin inchei leh insawizawi emaw thlahthlam mai tur a ni lo, nupui/pasal ten hmangaih vang a min hmuh nalh chawpah ringawt innghah loh a tha bawk awm e.

Khawvel thil reng reng, a that laiin tuaihnum a ngai a, a hlui hnuah thuam that a ngai thin a lo ni. Rik zah tur... a lutuk erawh thil  engkimah mai hian tha lam aia tha lo lam a min hruai thei an ni fo tih hre rengin!






Tuesday, July 17, 2012

Min rawk an tum!

United States ka luh tirh khan, min hruaithla tu, Pi Changliani te in lamah ka khawsa thin kha a ni a. An ni nupa khan min duhsakin min buaipui ta lo sela tun ang dinhmun hi ka thleng kher lovang! Hna lam vangin remchan zawkna avang chuan, Lianthuama Vangchhia te in lamah ka insuan ta kha a ni a. Ani ni nupa pawh hi Mizo rilru tak pu mi, mikhual  neih hrehna nei hauhlo, hlimlo hmel hmuh tur awmlo an ni a, an fakawm ngei mai.

Engpawh nise, kum 2002 kum tir lamah chuan  kan u ( ka 1st cousin), u Valtea (Joseph Lalchhuana MPS) chu India aiawhin USA lamah, Antiterrorism Assistance Program hnuaiah, "Critical Incident Management Course" zirna neiin alo chhuk hlauh mai a. A tih tur a tih zawh hnu chuan ka khawsakna lam Maryland state  a rawn tlawh zawk hman tur thu  ka hria chu ka lawm ngei mai. Unau ram hlaa han inhmuh chu chakawm ve tak a ni.



Tichuan ani pawh March ni 15, 2002 hnu lam chuan a tih tur pawimawh a zo ta bawk a, Maryland lam a rawn pan ta a. Keimah min hruaithlatu, Pi Changliani te nupa chuan ngai pawimawhin, ka thisen zawmpui, Andrew Ngurdinga (2nd cousin) telin chawhlui kilpui min tum ta a. Kei motor la neive talo chu nau Ngurdinga (Andrew) car chuan Pi Changliani te awmna khua Bowie lam kan pan ta nal nal a. Pan nal nal han tihah ka awmna khua College Park nen in thenawm mai a ni a, hla em em pawh a ni hran love!

Pi Changliani te in kawtah car kan park fel a, kan chhuk ta a, hlim takin an kawngkhar lam chu kan pan tlang ta a ni. Kawngkhar dar (door bell) ka hmet-ri fel chiah tihin car dum lam lianpui a rawn ding nghing lawih mai a. Chuta tang chuan midum 3 an rawn chhuak a, pistol an keng a, min tinzui ta.

Midum tangrang ho chuan, "In pawisa 'bag' min pe vat rawh u, chulo chu kan kap ang che u," tiin, movie a pistol he deuh ha a an tin ang hian min han tin ta vel anih kha. Ka ngaisanglo mai mai teh a sin!

Engpawh nise, pawisa bag kan neih loh thu ka sawi hnu chuan, "In wallet phawrh vek rawh u, vat vat..." tiin silai chuan min tin sawk sawk zui a. Ka u Valtea (Joseph Lalchhuana) thin tuarlo chuan pakhat chu an khawih nghal nawk nawk ta mai a. Mahse, mi 3 silai keng an nih vangin chet zui chi ni heklo, a ninawm duh hle mai. Silai hi movie ang a nilo, in tin meuh chu a dan a dang zar ania, he deuh he hu a intin pawh kah fuh harsa viau mahse a hlauhawm tho. A fuh palh thei tlat!

Kan nau Ngurdinga (Andrew) chu ka phenah a biru zar zar mai a, a wallet erawh hnim buk karah alo paih hman zauh, a che rangin a tha ka ti khawp thung! Ka u Valtea nen chuan thingthi turin min ti a, ka thingthi duhlo chu ka lu-ah pistolin min chhu bur mai a, ka nghawng a nghing ve lawih. Mahse, a hnu lama kan sawi dan takah, silai an keng zeilo a ania'ng e, zak kau hawk a min chhu si kha, min chhu thlu tlat lo. Min chhutna hi a pawng lova, a khuar hlauh thung a, tun thleng hian ala hniam deuh bui. A vunpui chu an chhu chat ve a ni mahna!



Chutih lai mek chuan in chhung-lam atangin Pi Changliani kawngkhar hawn tum chuan mi'n rawn hmu. Ring tak a auvin, "Police ko ru, police ko ru" (Call 911, call 911) a ti ta chul a. Chumi thawm hlau chuan kan midum tangrang ho chu an tlanchhe ta a ni. Engmah min laksak lova, kei tih loh chuan kut pawh an tuar ta lo, a vanneihthlak khawp mai.

Police an lo thleng tuk tuk a, detective alo lang nghal bawk a. Pi Changliani-te dinning room-ah interview kan nei a misual man tum chuan an chhuak leh ta a ni. Kar engemaw zat hnuah an mahni niawm tak man an nei ta a, mahse an ni chiah em tih ka hre thei ta tlatlo.

Engpawh nise, wallet nilova, 'pawisa bag' kher min dilna chhan tur kha hetiang hi ani maithei! Pi Changliani hian vending machine engemaw zat a nei a. Tlai lamah chu'ng vending machine atang chuan pawisa nawi chu la khawmin in lamah a hawn thin a, keipawhin ka kalpui zeuh zeuh tawh thin a ni. Chutiang a Pi Changliani te che vel chu anlo thlir thin anga, remchang zawngin an  veh fo thin anih ka ring ta ber. 

Chaw ei a hun tawh si, min sawmtu te nupa lah chuan nuam an ti chiah tawhlo. Keini lah chawei lam a lang tawh chiah bikin ka ring hlawm heklo. In atangin kan chhuak ta rawih a, restaurant nuam takah an fapa Jimmy te nen vawksa nakruh hem hmin min va eipui ta a. A tui bawk a, min sawmtute chhungkua an fel bawk nen, hlim leh tui ti takin kan ei puar ta leng tho mai. :)

Thursday, July 12, 2012

Min thlatute

Min thlahtute han tih hian keimahni chhungkua bil (keimah thlahtu)  ka sawina a ni a. Tuntum chu  a hnam zawnga min thlahtute sawina lam a ni dawnlo a ni. Ka pa lamah hian tlemin hriat a thui deuhva, a chhan pawh ka pu khan ziak a alo dah that vang ani thei ang.

Keini chhungkua thlahtute hriat theih chin:

1. Thipari - Hauliana a hring
2. Haulian'an Roliana a hring.
3. Selpui'an Lalbuanga a hring.
4. Lalbuang'an - Tuahlala, Kaka leh Hautaka leh Thangtereti a hring.
5.Tuahlal'an Saihnuna a hring
7. Saihnun'an Laia, Denga leh Chhinga te a hring.
8. Kak'an Rodaia, Thangpuia leh Laldailoba a hring.
9. Hautak'an a dam lova, Lalchhingpuii chauh a ni. Chawngbuli leh Nuthangi an thi.

Family tree hi click len theih a ni e.

Keimah bik min thlahtu Lalbuanga atangin han thlurbing ta deuh ila. Ani kha Lungleng lal, Lalngura khawnbawl min a ni. Lalngura chu Mizo lehkha ziakthiam hmasaber Khamliana Sailo pa kha a ni nghe nghe. Lalbuanga chu Mizote zingah Hindi tawngthei hmasaber nia sawi niin, Vailen hmasa alo reh deuh khan Kulkhut lamah remna thuthlung siam tur a Mizo lalte an zuk kal khan an tawnglettu ani nghe nghe. Kulkhut an thlenkum kha kum 1872 niin, December thla a ni nghe nghe.

Lalbuanga chuan Kaka a hring a (Kaka tih hi Rulngan kak sawina ri anga lam tur a ni). Kaka chu Lungleng lal, Khamliana Sailo khawnbawl min a ni reng fo. Nupuiah Ralte Kawlni nula Liankhawli a nei a, sial vawi 2 a chhun.  Kaka hi Lalbuanga fapa pathum zing a milai a ni a, a fate puitlin hmain a thihsan ta mai a. Tichuan a nupui Liankhawli Kawlni chuan a mahin a enkawl ta hlawm a ni. Kaka thih hian a fapa M.Laldailova (ka pa pa) chu kum 9 emaw chauh ala ni nghe nghe. Ka pu Laldailova kum 9 a nih a a pa Kaka a thih chuan kum 1881 ah a thi tihna a ni ang.

Ka pu, Kaka fapa, M.Laldailova chu  May ni 16, kum 1890 ah a piang a. Kum 1909 ah Lower Primary a pass a. Kum 1913 ah middle English a pass leh. Kum 1914-1915 khan Saphluia tanpuiin, thlakhatah 8/- hlawhin hna a thawk. Kum 1915-1916 ah chuan 15/- a hlawh ve ta a. Kum 1917-1919 ah chuan Lushai Labour Corp. ah chuan Head Clerk hna a thawk ta a, thlatin 90/- a hlawh pha. WWI a France lam a an thawn thlak thlak hnu chuan Head Clerk cum Interpreter hna a thawk ta a, chanchin nuihzatthlak tak tak sawi tur pawh a ngah viau a ni. 

Kum 1919 ah chuan civil sergeon office clerk niin 45/- in hna a tan. Heta tang hian kum 1950 thleng a pension hma zawng a thawk ta a ni. A pension hian a thlatin hlawh chu Rs.100/- chauh a ni. 

Sum up:

1. Indian Red Cross Society, Aizawl branch ah secretary in rei tak a awm.
2. Aizawl Panchayat member-ah kum reitak a awm.
3. Mizo zingah phaitual a chhuti a kal a, T.A. la hmasa ber a ni. Ama sual chhuah a ni nghe nghe.
4. Mizo tan a R.C.A. hi a dil chhuah a ni.
5. Co-operative Society District Marketing ah kum rei tak chairman a ni.
6. Society Village Welfare McCall (?) bawrhsap chhung zawngin secretary hna a thawk.

M.Laldailova (ka pu) hi Mizoram a Catholic kohhran dintute zing ami niin, kum 1992 May ni 4 khan kum 102 na lawm kan tum mek laiin a chau thut a mual min liamsan ta a ni. Presbyterian lam a a lawi laiin  hla 3 lai a letling hman a, chuta 2 te phei chu Pu Lloyd te nupa te nen an inlehlin tawm a ni nghe nghe. Tun thleng hian Kristian Hla bu ah hian an la awm awm tak e; Letlingtu  hmingah "Laldailova 1890 - 1992)" tiin!

Ka pu M. Laldailova hian Mizo hmeichhe zing a English tawng thei hmasa ber Lalnu-i nupuiah a nei a, mahse  vanduai thlak takin Lalnu-i chuan  a thihsan ta mai a, Kulikawn thlanmualah phum a ni. Tichuan, Hmarchaltlang lal fanu, Sapliani Sailo chu nupuiah nei lehin, an pahnih thih thlengin an innei ta a ni.

M.Laldailova fate:

1, Vani (thi) Zemabawk.
2.J.Manliana (thi) Dawrpui vengthar.
3. Lily (thi) Shillong, Meghalaya
4. Johana (thi) Kulikawn
5. Biaknemi, Umran, Meghalaya
6. Dominic Lalhmangaiha, Kulikawn, Aizawl.
7. David Dosailova, Kulikawn, Aizawl.

Tichuan, kei chu M.Laldailova fa naupang ber dawttu, Dominic Lalhmangaiha fa hming koh niin, unau 7 kan ni.

Source: M.Laldailova lehkhabu, ama ziak.

Thursday, July 5, 2012

System tha

Ram hrang hrang hi ka awm kual tamlo nangin tlawh erawh ka nei ve ta nual mai. Hetiang ram ka hmuh ve chinah te hian (country ani emaw state a ni emaw) ram rethei ho hian dan leh hrai an zah lovin, an palzut hrehlo zual niin ka hmu fo mai. Chutih karah, a chengte chuan chhuanlam fahrah te te an nei ve far hlawm a, belhchian erawh a dawl ngai lem hlei lova!

Ka pianna ram, Mizoram hi han thlurbing  ta ila. Mizoram state-ah hian dan leh hrai fumfe tak tha tak tak kan ngah kher mai. Mahse, chu dan leh hrai awmte chu a siamtute thleng maiin palzut a zahloh an ni tlat hlawm si. Chu mai a ni lova, vantlang pawhin dan leh hrai awmte chu a hming mai a awm ang deuh lekin kan ngai a, inhawrkhawm nikhuaah phei chuan zahna chhete mah kan nei tawh ngailo. Khawvel hmun hrang ami te'n min rawn thlir reng a ni tih pawh kan ngaihtuah pha tawh thinlo nite'n ka hre thin. Kan pi leh pute ngaihtuah dan kan la chhawm zel te pawh a ang lek lek fo mai. An ni kha chuan an ramri piah khawthlang lamah khuan mihring chêng an awmlo emaw anti hial a nih kha!

Ram tha leh dan leh hrai tha nei tur chuan dan leh hrai awm sate zah thiam a, theih ang tawk a zawm peih leh zawm duhna rilru neih a pawimawh. Kan ram kan hmangaih  anih chuan dan leh hrai kan hmangaih tur a ni ang. Tawngkam-in "Ram ka hmangaih," ti ti mah ila, dan awmsa te kan zah lova, kan palzut hreh miahlo anih chuan kan lei (tongue) kan vial thlawn, kan tawng thlawn tihna a lo ni dawn a ni.

Han sawi ta lawk ila, nimin, July ni 4, 2012 khan kan chenna khua, Frederick, MD ah chuan United States piankum 236 na lawmin Baker Park-ah kan chhung kal ve a. Chuta ka thil hmuh leh kan chik zual deuh pakhat chuan rualawhna nasa tak min pek bakah, "ram anlo van hmangaih tak em," tihna rilru min pe zual sauh mai.

Chutia USA kum 236 tlin lawmnaah chuan zan lamah halmawi (fireworks) mipui en turin nasa leh ropui takin an hal a. Hetia mipui kalkhawm hi 50,000 atanga 60,000 vel kan niin Frederick chanchinbu chuan a chhuah nghe nghe.
 http://www.fredericknewspost.com/sections/news/display.htm?storyID=137817

Chutiang zat mipui kalkhawm te halmawi siper emaw laka an him nan tiin, police lamin, "Police line do not cross" tih an thlung kual duah mai a ni. Chumi line an thlun kual duah pel a thu mi 2 chu ralkhat atangin chiang tak maiin ka hmu thei a. Ka rilru te te chuan "hispanic an ni ngei ngei ang," ka ti niap niap a, ka pan hnai ta ngat a... anlo ni ngei bawk a. Ka rilru bawk chuan, "Border pawh dan lovin an rawn paltlang (cross) ngam a, hetiang police hrui zam mai mai zahna chang hreawm pawh an nilo reng a ni," tihna rilru negative angreng tak ka neih phah ta nghe nghe a.


Thlalak kual pah chuan ka teikual deuh chiam a, kan hawi vel thin a, nichin a hispanic 2 ka hmuhte bak kha police hrui thlun pel a awm tumah ka hmu derlo nia mawle. A rammite chuan,"Dan a awm a, kan zawm tur a ni," ti niawm takin felfai takin hruithlun pawnah an awm vek mai. Hetiang a vantlangin dan leh hrai an zawm chuan 'SYSTEM THALO" neih a harsa khawpin ka ring. 

Frederick khua a ka awm tirh hian tumkhat pawh petrol ka thunna hmunah tum lemlo takin engemaw leiah ka paih palh zeuhva. Nu pakhat chuan hla deuh tak atangin minlo hmureng chu niin, a rawn kal nal nal a, "tinge tawih theilo leiah i paih a, i ram i hmangaihlo em ni," min rawn ti chhak mai. Ka zah dan zia kha ka theihnghilh mai mai tawhin ka ringlo.

Ram tha leh system tha nei tur chuan dan leh hrai awmsate kan zawm that peih a pawimawh a, dan kengkawhtute kan thlawp that a pawimawh bawk ang. Chutih karah dan kengkawh tute pawhin mipui zah leh fak an hlawh zual theih nan dan chu khauh takin an kengkawh tur a ni bawk ang.

Dan leh hrai zawm leh zawm loh hi dawt sawi ang deuh ani awm e. Dawt sawi laklawh tawh chuan a khuhna tur a ngai a emaw, dawt dang sawi a harsa tawh ngailo. Chutiang deuh chuan dan hotê kan zawm peihloh hian a dang chu zawm loh mai harsat lohna a awm tawh ṭhin niin ka hria.  Ram a awm chuan dan leh hrai a awm a. Dan leh hrai zahna hmun a piang ram nuam leh zahawm, chenna tlak, radang thik phak anlo ni thin.

Wednesday, June 20, 2012

Pa thlazar hnuaia awmlai kha aw!

Mihlun tih takah Aizawl a a rualpui te chuan an hre hlawm viau maithei, mahse inchhung lam a a fate a enkawl dan erawh hria an tlem pharh maithei thung! Mitê'n, "pâ te tluk an har e," anlo tih thin angin, ka pa kha ka tluk hlawllo a ni. Ani kha chuan a hunah min zilhin min hau a, a tlangpui thuah erawh thiantha kawmin kan unau kha min kawm thiam tlat thin.

Rimawi ngaina mi tak alo ni hlauh mai kha kan vanneih phah bawk. Chhungkua inkawmhona tha kan neih tam phah hle. Rimawi a ngaina satliah mai lova, fate rualpui duh tur a hre hnem a, min zirtir peih hle bawk. Chutiang hlate chu a hovin kan unauin kan sa ho dâl dâl thin a, a lunglen thlak ta hle mai.

Sound of Music movie min han enpui a, khami film kha naupang rimawi zirtir nan alo tha viau mai lah tak a, kan hlimpui thin hle mai. A movie ami ang deuh khan kan unau chuan kan sak tur tlar te chu kan nei hrang thliah hlawm a, kan unau pawh kan inngeih phah viau awm e.

♫ Doe, a deer, a female deer
    Ray, a drop of golden sun
    Me, a name i call myself
    Far, a long, long way to run
    Sew, a needle pulling thread
    La, a note to follow Sew
    Tea, a drink with jam and bread
    That would bring is back to Do♫

 Nopang tan a rimawi zirna tha tak alo nih bakah, hetiang kan han saho dial dial mai thinte kha chuan, unau leh nu leh pa inkar boruak pawh alo siamtha thin viau awm e.

Ka 'tifin' (lunch) pai tur min siamsak thin laite kha avan ngaihawm ta vele. Mi fate angin sa hmeh tur paive thei renglo mah ila, dal leh artui min paitir te khan phur takin Mary Mount lam paninka tifin box kha ka khaichho ve hnak hnak thin kha ania. Kei lah kha ka harh ve angreng si, Mary Mount sister te lukhum phihthlak te kha ka hmang a, ka pa emaw an koh chang a awm leh zauh thin. Khatiang hunte khan thil dang daih sawiin nundan mawi min zirtir thin.

Mizoram-ah hian naupangte tan infiamna hmun avang thin em em mai a, kan play ground ber chu motor kawngpui kha a ni mai thin a. Thian inkawm nan tawlailir neihte kanlo duh ve thin a, chutiang tur thing kan putte chu phur takin a ke turte min tukpui thin.

Amah kha a hmun leh a hun a zirin min kawmhlim thiam hle tak a, nelawm takin a awm thiam fo! Fa hmuh hmasakber ka nih angin min duat thin bik hle a, ka pangchan phah viau nangin ka hlimna turin theih tawp a chhuah hreh ngailo. Ka sual vanga min hauh tapte hian a rilru ana tih ka hai ngailo, ka pa min ngaidam ang che.

Ka ngaihtuah kir leh hian, a thuamhnaw thar neih khat em emna chhante kha keimahni unau vang ani ngei ang tih ka ring a, ropui ka ti a, ka zahna avan zual tak em!  A thawhpuite hausak bik zia ka sawite khan ka mitah en-kalin, "Kan neive thei vek alawm, mahse kan inkhawm ngam tawh dawn emni?" a tih tawngkam kha ka theihnghilh leh tawh ngai lovang.  Kan unau khan midik nih, nun dik neih a pawimawh zia min hrilh ngun hle thin a. Aman a nunpui thin avangin entawn tlak tak niin ka hria. Chutiang nilo sela chuan, tunah hian ka dam tawh kher awm love. Ka pa'n min zirtir thinte kha aman a nunpui thin zel vangte pawh ania'ng e, Pathian zarah sualin ka thi lova, ka harhchhuah leh theih ni!

Mitê'n anlo sawi thin, "a family that prays together stays together," an tih ang deuh khan, chhungkaw zaiho dêl dêl theite lo inpawh bik dan hi alo ril thei viau awm e! Pa in a fate thutha a hrilhin, chutiang chuan amah ngei kha a nun alo pawimawh zia ka hriat phah ta bawk.  Kan chhungkua a kan tawngtai ho thin laite, Rosary sawi thla alo nih a, chhungkaw hrang hrang tlawh kual a Rosary kan sawi ho thin lai te kha avan ngaihawm tak em!

Tunah chhung-thar dinin fanau ka chawi. Zuapa thlazar hnuai a unau za kan lenlai ngaih rêng ka bâng chuang silo!




Tuesday, June 12, 2012

Mawl vanga ruihhlo tih ṭhin lai.


Shillong aṭanga kalo haw hnu deuh, Aizawl ka'n awm ta kha nulat tlangval, khawvel nawmchenna lamah ka tlan nasa em em ṭhin. Rualpui tamtakte aiin ka mawl fal ania'ng chu, intih tunlai nan khang hunlai a ruihhlo lar ṭhin Optalidon mum chu ka ei ve ṭan ta a. Mi hriat a ruih lan kan hlau si, han nawm deuh chiai chiai châkna awmve bawk si khan kan ti ṭhin ni maiin ka hria.

Hasish (Charas) alo lar thar leh a, tola khat (kutzungpui chanve tiat vel) kha cheng 100 emaw te a ni ṭhin a, Afghani leh Kashmiri kha a awm hrang a Afghani hashish kha to zawk ṭhin nghe nghe awm e. Hetih lai hian heroin (No.4 an tih mai) pawh a awm ṭan ta zeuh zeuh bawk a. Hetih hunlai (early 80's) hian heroin chhe chi, brown sugar an tih mai pawh chuan Aizawl alo thleng ve der tawh mai. Chutiang ruihhlo ka hmuh angte chu ṭhiante zarah ka tive thei zel a, han kai deuh chhalh lah khan nula kiangah te khan intihtheih nan deuh tak kan la hmang zui lehnghal a! Thil chhuak thar ala nih vang leh a hlauhawm zia kan ngaihtuah chhuah phak loh leh hriat loh vangte pawh ani mahna.

Tichuan hun a kal zel a, ṭhiante neih chauh rin theihloh hun alo thleng ta. Chutih hunah erawh chuan a ngawl kalo vei der tawh chu alo ni a, avan pawi tak em! Tichuan heroin ngawlvei kalo nih tak hnuah chuan a nuam tur a ruih/tih pawh ani tawh lova, chiri (suffer) dal tur emaw zawk a tih fo mai alo ngai ta zawk a! A thuhrimah, kan ngaihtuah let leh hian, heroin (no.4) kha nuam tiin vawikhatmah ka ruih awm reng reng ka ngaihtuah chhuak zolo. Ka tih ṭantirhin ruihna khawp ka tih hma aṭang phatin luak lamah a kal a. Ruih chhung lah kha darkar 4 emaw lek ani a, tih ngun a ngaiin alo van ho tak em! Ka thisen-zâm, ka ban veilam ami chu  a bawk bik lel lawl hlawm reuh a, chumi ahte ngei chuan ani vawi tam tak kalo injection ṭhin chu ni.

In fix (injection) ka ngam hma hian a khu hiplut-in, chutiang chu 'chase' kan ti ṭhin. Cigarette tuamna foil a lehkha inbel chu hîk thlain, chumiah chuan heroin chu tlemte dahin a hnuaiah mei a hliauin chumi khu chu a bik tak a siam 'pipe' hmangin kan hiplut ta ṭhin a. A khu tlemte tih chhuah palh emaw, hmaih palh emaw a uihawm duh ṭhin viau bawk.

Heroin zukna pipe hi pawisa tlang leh foil hmangin kan siam ṭhin. Cigarette chu foil chuan a lehlam kan han khuh a. Pawisa lehlam tlang khuhthlengin kan tuam ṭhin. Foil chu chhunglam a hmangin cigarette kan zial hnan a, a inzial ṭhat hnu chuan cigarette chu la chhuakin kan han zial te leh deuh a, tichuan pipe tur chu lachhum bungin kan han ṭawn leh a, zuk nan kan hmang ta ṭhin a ni. Heroin pure deuh (fish egg kan tih) chu han zuk khan a luang delh delh thei a, a heklo deuh bik ṭhin a. Tin, pipe hman rim tawh chu a chhunga tuamna foil-ah khan alo bet tuar tawh ṭhin a, khami kha pure heroin anih tawh vangin a hlu thei em em bawk. Heroin a van deuh pawhin opium leh MX (tablet) kan tih mai chak tha zet, khawchhak China lam siam niawm tak kha a awm ve reng bawk a...

 Engmah hna tak tak thawh nei talo chu tihzel tur neih alo harsa ta si a, mahni bungruate hralh ka hmang ṭan ta. Penicillin bur khat (can khat) emaw lei theih chang chuan a chanve emaw chu te tak te te a fun hrangin a dang lei lehna daih turin ka hralh ve ṭhin. Funte khat chu cheng za-in ka hralh tlangpui awm e. Vawikhat phei chu ka ṭhianpa pakhat scooter, Moreh lamah heroin a thlengin kan zuk tiral nghe nghe a ni. Kan taxi driver Chunga lah chuan 'hawng' (30 gms vel ani maithei) khat emaw min rawlruk a, a hlawkna insem turin. Hei erawh a tifuh vaklo, pakhatmah a hmukir lo. Tichuan ka ṭhian thenkhatte chuan an thihpui ta zauh zauh bawk a a ṭhen lah an chiri tuar lovin anlo inkaphlum bawk nen, intihtheihna lampang a lang talo hle mai.

Mi hmuhsit leh endawn turin kalo insiam reng mai chu alo ni a, kei lah chuan ka hre duhlo lui tlat zel a, ka sim duh lawk pek lova. Khawi emaw camping naah emaw te lutin emaw chi hrang hrangin nghei kan tum ve ṭhin tak naa, a sawtlo ṭhin viau mai. Ka hmelhriat ṭhenkhatte lah chu phai lamah an thisen te an thlak tir a, an han nghei zawk a, an tileh mai zel bawk a. Mite lah chuan "kum 10 nghei tawh pawhin a rim emaw, a hmel emaw an hriat chuan tih châkna an nei leh ngei ngei," anlo ti chamchi bawk a! 'A rim hria' han tih takah chuan, injectionna syringe chhunga thisen bang kha cigarette ah hian kan phuh kai sen ngiai ṭhin a, chumi han zuk chuan a nam veng veng ṭhin rêng a ni. Tih loh hnu pawh khan reitak chhung chu cigarette khu rimah khan, ka ngaihtuahnain a rim minla hriattir fo ṭhin.

 Chutiang chuan kum tam tak heroin ka tihve tak hnu chuan kan inchhung bungraw ṭha reng reng bo thei chu a bo zo titih tawh a, kei lah chu cher namen lovin ka cher bawk a; ka rilru pawh manganna namen lovin a mangang tawh a ni. Ka nu leh pa te ṭawngtaina-te chu holam leh mumang ang maiin ka hriatsak ṭhin a, sim tumna tak tak erawh ka nei thei lawk lo. Vengchhung mite lah chuan min enliam mai mai tawh a, ka inning viau ṭhin. Ka nghawngah hian hruaihrual ka valh lut zeuh chang a awm a, hmalam hmachhawn ngam lova thih erawh ka duh miahlo thung. Silai kawhmawr lah ka kachhungah hian ka van chuktuah ngun tak em, mi dawipzep tak anga thih erawh ka duh leh lawi ṭhin silo.

 Kan in a awm tlangval pakhat, Dingtea hnenah chuan, "U Dingte, zanin aṭang hian no. 4 hi ka nghei dawn. Ka nat viau chuan khawngaihin min hmet mai dawn nia aw," tizawngin ka ngen a. Ani chu tlawmngai takin ka kiangah a tlaivar ta ṭhak reng a, min hmet zankhua a ni ber awm e. Khami ṭum a ka ruh chuktuah reng reng natzia mai kha aw! Inkhel ngailo darkar tam tak inkhel a rawl hluah hluah ang hi a lêt engemawzat a taksa kham ani maithei. Theih nise, ruh chuktuah hi chemin zuk hawlh ila kher nawk nawk mai a chakawm berin ka hria. A chang leh lum ka ti em em a, a chang leh vawt kati em em leh si. Ka ṭhianpa pakhat chuan ka pindan tukverh aṭangin min rawn rawlruk a tum, ka duh tawh lo, no. 4 kha tih tawh loh ka tum a ni.

 A tuk zanlamah chuan ka nazual nasa mai si a, u Dingtea mangang chuan kapa ava hrilh ta a. Ani chuan civil hospital lamah Jeep (ZRM 1006) chuan min phur phei ta a, motorah pawh hlan chhoh hial ngaiin ka kawm vek mai. Casualty khumah chuan min dah kawm ngal mai a, daktawr thu angin nurse chuan morphine ample 2 hmangin min chiu ta a. Min chhawk loh avangin a dang min pekbelh leh a, chutah erawh chuan ka ka lamah alo nam chhuak ta hak mai a, min chhawk ta a. Nachhawkna chak tak tak min pêkte hawnin in lam kan pan lehta a ni. Inlamah chuan nachhawkna min pekte chu vawi khat emaw ka ei chuan ka inhria, ka ei chhunzawm duh ta lova, khami nachhawkna kha ka chak zel ang tih ka hlau tlat.

Tichuan, na tuar leh hnaptawlh reng reng chuan thla 3 emaw ka awm awm e. Ka taksa chu alo chak telh telh a, chiri (suffer) miah lova nichhuak ka hmuh leh ni hmasaber kha aw... ka hrethiam tawh chiahlo na'ng a khami ni nuam ka tih zia erawh kha chu kala ngaihtuah chhuak thiam deuh viai vuai a ni.

 'Ka nghei tawh dawn" tih emaw, mi hriat a ka tih pung pung ṭhin emaw khan nghei kalo tum ngai miahlo anih ka ring. Nghei ka'n tum tak tak kha chuan 'engemaw palh thutah' tiin ka mi rinzawng pakhat ka hrilh a, ka tilo tawp mai. Ka nu leh pate ṭawngtaina chu chhan a awmin heroin lakah chuan ka fihlim ta der mai. Kum 10 hnuah pawh ka kianga miin an tih emaw, a hmel ka hmuh pawh hian châkna chhete mah ka nei hauhlo mai, kavan vannei tak em! Tihian kum 25 vel chu Pathian zarah heroin lakah chuan ka fihlim ta zel a ni. Tum chuan kawng a awm, mahse a tih a tih ṭang ṭang peihna erawh alo ngai khawp mai.

Wednesday, May 23, 2012

Aizawl - Washington kir leh lam (avan buai theih vele!)

India lam kan haw chu zinkual reng rengin hun kan hmang ral a. Chhungte leh thianthate pawh tlawhkim hman lek lovin kan khawsa ani ta ber a!  "Kan haw chhan ber ka pizawn ani miau mai si a," tiin ka inthiam lui hram hram zel a. Kar 4 chawlh neiin kar 3 dawn motor a chuangin hun kan hmang ani deuh ber a! 

North America lam kir leh a hnai tawh hle mai. Kanu chuan kan unau kimin chawei-khawm a rawt ta a. Chu erawh chu kan ti hman hram. Naupan lai atanga thiante nen kanlo tum lawk, chaweikhawm erawh kan puitlin thei ta nganglo a ni. Chutia May ni 10, 2012 zanriah unau a kanu kan kilpui mek lai chuan kapa-in min rawn phone ta rang rang mai a. Ani chuan tunlai khua a chhiat avangin Aizawl atanga Kolkata lam thlawhna a a thlawh that loh hle thu a rawn sawi duh chu alo ni a. Tichuan a thurawn angin Silchar atanga Kolkata thlawk turin chawplehchilh takin ticket kan la ta chung chung a, anlo tito em em mai lehnghal a kan nu leh ka fanu ta tur chu Jet Airways ah chuan Rs.30,000 chuang kan seng ta lawih mai.

Bungrua kan nei ve nual si nen ka farnute motorah kan leng dawn leh talo, thianpa Pu Sama Khiangte ka kova, ani chu lo phei vatin ro min relpui ta a. Ani chuan a motor leh a khalhtu min pe tawp mai a a chunga kan lawm zia kha. Zanah la la chuan Silchar lam panin kan chhuak ta a, kan cousin Ronny Singson petrol pump a thawkte kaithovin car tui kan thunkhat a, kan chhuak ta zel a.

Silchar kawng chu kum reilote liam lekah alo chhe hle tawh mai. Tlan that ngaihna a awmlo a ni ber e, hmun thenkhatah chuan bawngtawlailir leh car tlan chak zawng a inthlau vaklo tawpin ka ring! Silchar chu khawvar hnuah kan lut a, ala hma bawk a tiin Mizoram House-ah L.O. kan tlawh zawk a. Ani chuan min duhsakin breakfast tui tak min buatsaih sak nghe nghe a, a lawmawm viau a ni. Silchar airport kan thlen dawn chuan eng milian emaw hi police escortna hnuaiah minti muang hrepin an kal ta pek a. Tichuan leh, airport kan thlen meuh chuan kan hlauh ang ngei ngein  kan thlawhna kan chuangve hman talo. Minute reilote mah nise, kawngkhar an khar hman ta tlat. Kolkata kal tur ticket dang lei turin ATM kan zawng, airport chhung ami alo chhia, pawnah chak tawkin ka vei kual leh ta. Chawplehchilh a thlawk tur kan nih vangin a to leh kher tho mai. Air India chuan cheng 20,000 chuang min chawitir leh ta, thinlung ati changel hmun duh hle mai.

Kolkata chu tluang takin kan thleng ve mai a, mahse thlawhna atanga chhukna tur laihlawn nghakin kan ding thup a. Reife hnuah alo thleng a, a hnuailamah bus nghakin nisa hnuaiah kan ding leh vang vang bawk a, Janis zunchhuak tawh nen a hahthlak viau a ni. Kan thlenin tur neitu Catherine Khiangte, kan monu u fanu chuan hlim hmel putak hian minlo hmuak a. Ani hlim hmel han hmuh chu a hahdam sawng sawng theih tak tak a ni. Khawlum nen engkim mai diklo vel vek mai han tawn hnuah kan nau nui sang hmuh chu a hahdam thlak viau reng a ni.

Kolkata-ah nuber ni hnih a bazar zak zak hnu, April ni 13 zanlaiah chuan April ni 14 zinglam dar hnih bawr vel a thlawkchhuak tur, Qatar Airways ticket tihfelna lam kan pan ta a. Kolkata atang hian Qatar khawpui Doha-ah darkar 7 hnuah kan tum anga, chuta tang chuan darkar 12 emaw thlawh leh hnuin Dulles Washington International Airport kan thleng dawn a ni a (tum dan chuan). 

A hun takah kan thlawk-chhuak a, Doha pawh a hun takah kan thleng niin ka hria. An airport chhung kan lut chu kal lam ang bawk khan anlo zi leh nuai nuai mai a. Mite chu an tlan hlawk hlawk a, tlanlo ate pawh chu an ding cham pet put hlawm mai a ni. Washington lam thlawk turte kalna tur kawngkhar (gate) no. chu a hma ang bawkin hmuh mai a harsa leh hle mai. Kan ipte ahlai (hand baggage) an enfiah nawn lehna te chu an in nek tulh tulh ani ber a, an thil kalphung a fumfe lo hle mai.

Washington lam thlawk tur ticket an enfiahna kan va thlen chuan kan luh phalna (boarding pass) chu min en sak a, a thawktunu chuan a computer an hmeh kual hnu chuan, "kapu a pawi hle mai, in thutna a hrang vek dawn a nih hi," a rawn ti roh pek a. Kei chuan ticket pawh kumtir a kan lak tawh anih bakah engkim felfai thlap a neisa kan nih thu sawi pahin kan ticket a kan thutna tur no. te chu ka kawhhmuh a. Ani chuan, "in tlai lutuk a, bakah thlawhna chuang duh an tam em avangin tih ngaihna a awmlo a ni," tiin min chhang leh thlarawk pek a.  Thlawhnaah an lut mek si a, tih ngaihna dang awm tawh vak heklo, kal lamah lah thlawhna nang hman lovin an mahni tho hian min tumpui tawh bawk si. Huiham ka tih ngaihna hrelo chuan, "Qatar Airways ah hian kei leh ka chhungte vawikhat mah kan chuang tawh ngai lovang. US atanga kan kal lam pawh flight min miss tir tawh bawk, ka duhlo reng reng," tiin ring takin ka sawi chhuak a; mi pawh anlo hawi thap reng a... ka tum reng a ni bawk! Ticket buaipuitu chuan hun a awm tawh loh vangin thlawhna chhungah flight attendant ten min buaipui turin alo hrilh tur thu a sawi ta a, thlawhna lam kan pan ve ta a.

Thlawhna chhung kan lut chu flight attendant hnenah kan thuthmun inanglo nuai mai leh, ka fanu kum6 mi lek amah a a thu hrang tur chu ka duh loh thu ka sawi a. Ani chuan airport office lam atangin anrawn hrilh tawh thu min hrilh pah chuan, mahni a thlawkte hnenah an thutna thlengpui turin min dilsak tur thu min hrilh a; tlem chuan ka thawveng deuh! Keimahni mai kanlo nilo tawp mai, midang pawh chhungkua a zinho an thut hran tir nuai mai alo ni a, an nep kati hle mai. Thlawhna a thlawk chhuak tep tihah chuan ka chhungte pahnih chu thudun thei turin min ruahman fel sak thei ta hram a, kei erawh a hrangin fal deuh nalhin ka thut angai ta a ni.

Tlipna: Qatar Airways thlawhna te hi an thar hmel hlawm khawp mai, a thuthleng inkar pawh a zau tha. Bakah TV program a tha a, tin, video games a tha a, seat tinah phone hman theih a awm bawk. A hnathawkte hi hnam hrang hlir anni mai a, chumi chuan a tinuam viau mai. Mahse, zuang lo tur, direct flight atan chiah a chuan tlakin ka hria. A chhan ber chu, tum lailawkna a an tum hun leh thlawhna dang kan man leh tur thlawh chhuah hun a inhnaih hlawm lutuk a, flight miss a hlauhawm em em ringawt mai a ni. Tin, engemaw thuhlaah medical emergency lam mithiam an neilo niin alang. Kan kal lam pawhin mi pakhat phungzawl buaipui ngaihna an hre derlo mai, airlines dangah nive tho tak maw?!.

Keimah ringawt chuan ni ila a zia tak pawh a awm ang chu, mahse nu nau nen kan ni bawk si, zin kual hah nen phei chuan a chi loh lehzual ani tawp mai. 

Tichuan tluang takin Dulles Washington International Airport chu kan thleng ta a. Kan nau pakhat chuan phur takin minlo hmuak a...ka inthiar te te a, kan haw ta vang vang a. A tawp ta a.
NOTE: Thlalak te khi click len theih vek anni e.

Wednesday, May 9, 2012

Ka pawl zawm pakhat inhmuhkhawm leh inthlanna

Mihring han nihve takah chuan awmna khua leh tui tan emaw ram tan a pawl pawimawh tak tak zinga engemaw ber han zawmve tehi chakna a awm thin a. Chutiang pawl han zawmve ka chakna thin pawh rualpawl nan a tha ka tih bakah, khawtlang tan kan tangkai theih vena a awm theih vang a ni thin. Tichuan, eng eng club emaw ka zawmve ta ngei a, chuta ka pawl zawm pakhat chuan thu-relkhawm (meeting) an neih dawn bakah member thar lakluh chungchang  sawikhawmna leh vote lak anih dawn avangin ka member puite chuan telve ngei turin min ngen avangin kava telve ta ngei a ni. Hemi tum a kava telve na chhan pakhat erawh chu an inrelbawl dan ka hriat belh duh vang a ni ber awm e.

Tichuan, April ni 24, 2012 alo nih chuan ka member nihna hmun, Fraternal Order of Eagles, Hagerstown khua a  Aerie 694 ah chuan tlai dar 7 (April thlatawp atang hian dar 8 ah ni ala tlalo) meeting thleng hman turin kan awmna khua, Frederick, Maryland atang chuan Hagerstown lam panin ka inkhalh chhuak ta a. Hagerstown hi  Frederick atangin mel 29 (Km 47) bawr vel ani a, minute 28 emaw tlan a ni.

Kan aerie ah hian bar, restaurant, dancing hall, karaoke tihna hmun bakah pool dawhkan 4 leh snooker dawhkan pakhat kan nei ve nghe nghe a. Memberte tan dancing hall zau tak, Vanapa hall tiat thuak tur chu $100 lek chawiin thil tihkhawm nan a hman hawh theih bawk a.

Engpawh chu nise, dar 7 a rik chuan inchung lamah conference room (!) ah chuan kan lut chho ta dial a. Kawngkhar kan luh chiah chuan ticket minlo pe a, thawhlawm $1 kan pe zel bawk a. Thawhlawm kan pek akhan ticket min lo peve zel kkha ania. Khami ticket kha meeting zawh hnua duh duh pakhat in theihna ticket anih bakah meeting zawh a lucky ticket anga thum-vawr ani bawk dawn a ni.

Member nawlpui thutna hmun ka pan phei a, ka thu ve ta a. Hall lianpui maiah chuan Order of Eagle hmuchhuaktu te leh chumi aerie 694 hruaitu hmasate thlalak leh milem mak pui pui a intar thlar bung mai a. Kawngka zawn bang hnunglam lai takah chuan thuthleng lianpui, a chunga mu (eagle) thla zar duai lem chuang chu a awm a. Chumi chu president thutna a ni. A ep chiahin pindan kil lehlamah Vice-president thutna a awm leh a. Kil lehlam lehlamah Chaplain leh advisor an thu bawk a, president hnaih takin a dinglamah secretary a, secretary piah lehah chuan tul tul a puibawmtu (!) a  thu thung a ni. a pindan lai takah hian pulpit ang deuh a siam a awm bawk.


President chuan rorelna hmun tuboh an khawngri a, kan ngawi ta thap a. Eagles thuchah a sawi zawh chuan puibawmtu pakhat chuan American flag rawn  keng pheiin, pindan lai taka dawhsan kiangah chuan a tungding a. Tichuan Mu (Eagle) lianpui, dar (brass)a siam chu rawn la lehin dawhsanah chuan a dah leh bawk a. Tichuan meeting a tel zawng zawngte chuan  Pledge of Allegiance kan nei ta a. Hemi hi America flag hnuai a rinawmna thu-tiamna a ni. Tichuan Aerie chaplain alo kal leh a dawhsan kiangah chuan dingin tawngtaina a nei a, lawmthu sawina a ni ber.

Meeting naah hian topic tlangpui an siam dan chu: 1. Pawl kalphung 2. Minute hmasa chhiar.3. Minute hmasa atanga thil tih tur tih tawh sawina/ tih loh a awmin enge a chhan? 4. Tih tum thar hrang hrang saihona. 5. Hmalak dan tur hrang hrang te leh thil tul pawimawh tak tak bakah, thawhlawm tlingkhawm zat leh mi tanpui nan a semdarh anih dan tur te sawi a ni a. Tin, surveillance camera thar vuah anih tur thu leh, pawl pawisa hmang lova  member ten an mahni pawisa an thawhkhawm mai tur thute kan ngaithla a, a ngaihnawm kher mai. Kan pawl hian kumtinin dollar maktaduai tam tak an thawhkhawm chu mamawh zualte tan a sem darh chur chur thin a. Tin, naupang rualbanlo tan thil tihkhawm leh infiamna leh inelna te a buatsaih kumtin thin a ni.

Meeting kan zawh hnu chuan member thar nih tumte kan duh leh duh loh  thlanna kan nei dawn  ta a. President chuan kan vote thlak dantur a sawi hnu chuan puibawmtu-in bawm chhungah crystal dum leh var mum chu a dah hlawm a, chumi chu dawhsanah khan a dah ta a. A crystal dah dan hi a duh duhin enfiah hmasak thiang a ni. Tichuan, thuang khat (line siamin) a kalin, dawhsan, vote thlakna tur bawm awmna lam chu kan pan ta a. Vote thlak tur apiang chuan mahni veilam awm khawih hmasa-in president lam hawiin kan phar phei leh thin a...chibai bukna a ni. Hetia chibai buk hi thusawi duh nei emaw pawhin tih zel tur a ni a, thusawi tur nei chuan, "Worthy president" tiin president kha zah takin a chibai (address) phawt angai nghe nghe.

Vote kan thlak chu mimal member ni tura kan duhlohvah khan crystal dum kan dah zel a, kan duh ate-ah khan crystal var kan dah zel thung a. Crystal dum nge a var tam zawk kha puibawmtu khan an en a, a tam zawk a sawi hnuah Worthy president, worthy vice president leh advisor ten an en leh a, member dangte pawhin duh chuan a en theih a. An en apiang khan an hmuh dan an sawi nghal zel bawk a ni.

Inthlan zawh chuan chaplain-in tawngtaina hmangin, "Engkim siamtu chungnung ber Ropuia" ( a tih dan) chu chawimawi chungin kan inhmuhkhawm chu a khar a. Lawmman mantu tur ticket number an vawr a, ka manlo chiang leh viau a, mahse a free-in ka duh duh pakhat ka inthei tlat. Motor khalh tur ka nih vangin intalo chuan midang ka pe a, Rolling Stones hla, "Waiting on A friend" ngaithla hmasa berin ka inkhalh haw leh ta a.

Tun atanga kar hnih naah trustee thar thlanna kan nei leh dawn a, chumi erawh chu kan meeting naa anlo duan lawk tawh angin, inthlanna buaipuitu tur ten engkim anlo peih fel vek anga, chhun dar 12 atangin tlai dar 7 thleng  duh hun hunah va thlak mai tur ani tawh thung. Eitur a thlawnin a awm reng bawk ang.

Tuesday, May 1, 2012

Nunhlui thing fe fe!

Tunhmate kha chuan ruihtheihthil khan minti buaive thin khawp mai a. A rim nam leh namlo chi kha ka duh vek zel mai kha ania, alo hoh theih viau mai. Chutiang vang chuan mi nuih leh mahniah pawh insitna tur atam thin viau reng a ni.

1.Tumkhat chu Kulikawn thlanmualah thlan kan lai a, tlak lam, Tlangnuam block (Patan) veng epah ani nghe nghe. Tichuan, kan lai thukta viau tihah chuan thlan hlui kan laichhuak ta nawlh mai a. Kuang chim tawh kan lai chhuak a, mihring ruh leh a thi awrh, 'Rosary' (Catholic tawngtaina) tuiek tawh, dar tuiek hring nghal tawh a awrh pawh chu kan hmu a. Tichuan, kei a phawk chhuak chuan a luruh leh  aban ruh chu hawn ka tum ta roh pek a. Ka rilruk dan chuan a luruh kha bati chhit nan, a ban ruh kha phenglawng siam nan ka ti rilru a ni.

Val upate chuan min khap tak avangin a rukin a hapui ka phawi hram a, chumi chu ka hawn ta thova. Chuti chuan leh, zan lamah a rim namlo chi ka kai chhelh chhawlh tihah chuan ka khum bulah mi pakhat dingrun hian ka hmuta tlat mai a. Ka pindan hi kan inhnuai zawng zawng kha keimahin awm nan ka hmang a. Tichuan thil rimnamlo chi hnathawh ningei tur chuan, chu ka thil hmuh chuan, "Ka ha min pe rawh," rawnti tlat hian kala hre zui. Khum atanga zuang chhuakin kan kawmthlang lungrem ko atang chuan kawngpuiah ka tum thla a, thianpa Madawnga-te (Kulikawn YMA president ni thin) inah ka tlan ta nal nal mai a nih kha.

Ani Madawnga lah, kan thianpa tho Hmingliana motor carburator alh a hup hlum tumna lamah a kut a kang sawrbawk nasat lai, a tui hlup hlup lai alo ni kher bawk. Tichuan, hlau em emin a khumah ka zuanglut, thaw hleithei lovin ka hrilh hlawp hlawp a, ani lah chuan alo hlau ve nasa mai, kan nasalo dun teh e.

 Thianpa Madawnga khumah chuan kamu ve zun mai a, a kut kang natak maiah chuan saphai thau a chulh a,  rizai-kawr ang chi, puan pan takin a khuh dir diar bawk a. Ani mang tha bik vak talo chuan ka hmaiah a kut durh keh chuan min rawn chulh zauh nghe nghe. Inthlahrunna tlem awm nen chuan kaitho lovin ka inhrufai ve mai bawk a. A tuk lamah erawh hlauve tho khan fiamthu thawh nan min hmang ta chiam zui a... rim nam chi emaw, namlo chi emaw lo ruih chhilh chhelh fo kha thalo tak a ni. Hmuh loh tur tur kan hmu duh dawn riau.

2. Kum 1991 kumtawp lam a ni a, Mizoram sports department sponsor-in Delhi leh Himalaya tlang bulthut velah, "National Annual Adventure Festival" a tel  tur zinga thlan kani ve a.  Tichuan kan hunte chu hlim leh nuam takin kan hmang a, Rishikesh, UP atangin Delhi lam kan pan leh ta a.

Delhi atanga Mizoram lam kan pan leh hma, Delhi kan awm hnuhnunber zan chuan kan zing ami, RK-a (Champhai) chuan, "Hawh u Agra i kal ang u," a ti ta roh pek a. Keini ho chuan pawisa kan neih tlem tawh vangin kalloh kan duh a. Ani RK-a chuan kal a rawt tlat avang chuan pawisa  anei anih ringin, kei, Pazawna (Kulikawn), Sangpuii (Chawnpui) leh Rk-a (s/o Vanbawiha, Champhai) te chu Agra kal tumin kan zan chhuah ta a ni.

Auto Rickshaw kan la a, kan tlan thui tawh viau tihah chuan Rickshaw driver chuan Agra a kal theih loh thu leh taxi zawng mai turin minti ta a...Auto Rickshaw tan chuan a hla viau reng mai a. Kan chhuk dawn, chuanman ape tur chu Rk-a chuan khami bak pawisa  aneih loh thu  a sawita mai. Keini lah pawisa kan nei bik der tawh silo, bazar nan kan neih ang ang kan hmang zo tawh si. Tichuan kirlehna tur pawh nei lovin kan hawi kan hawita mai a. Sangpuii tih loh chu kan nu phut hlawm a... a rim nam chi.

Kan piah hla fe ah chuan Delhi police gypsy pahnih an ding chu kan hmu thei a. kan zinga tu emaw ber ngaihtuah chhuah nge ka hre talo, mahse police hnenah chuan kan phei ta chhak chhak mai a ni. Han inthlahtir ngawt kha nithei heklo, kan zing ami pakhat chuan keimah chu, "Vietnam ambassador fapa" angin min sawi ta pek anih kha. A sawi takah chuan chutiang ang deuh a hawiher siam angai ve ta, avan hahthlak tak em. Min hrechhuak anga min hlap zek ang tih hlau chung chung chuan kan betlawn ta a.

Kan zing a pakhat kha police S.I. anih vangin han chetvel dan tur a thiam hlauh zawk a, min hrechhuaklo mai mai nitain ka hria. Ani  kan police thian tan pawh han tih ngaihna dang vak awm tawh heklo, kan thian zing ami khan a sawi zo vek tawh si a!  Tichuan, police inspector chuan a thutna, Gypsy hma seat min kian a, a hnungah ka thian dangte nen chuan an thu a, Vietnam embassy thleng min thlah ta a. Gate bul kan thlen thleng min thlir zui a, mahse luh tum awm taka kan kal zel vang emawni dawn... min kalsan ta a ni. Tichuan Mizoram house lam panna kawng Rk-a chuan alo hre hlauh mai a, reiloteah chuan Chanakyapuri a Mizoram House chu kan thleng ta a ni.

Vietnam Embassy nen khan Mizoram House a inhnaih tihte kha ka kalpuite khan anlo hre hman tlat. Delhi vawikhat kalna siah chuan an hawizau hman viau a ni. Englekhawle, a chet thin theih hle mai... ngaihtuah kir leh chang hian zah chem chem a awl duh hle. Miin hmai chhana an sawi chhuah chang phei chuan, zalo  leh zak rilru tak a nuih vun vun a awl duh hle. Thaw-te thleng hian a ipik up up thei mai thin.  :)

Tuesday, April 17, 2012

Qatar Airways in Mizoram lam...


March ni 15, 2012 zan dar 10:45 bawr velah chuan Qatar Airways thlawhna thar that hmel zet mai QR 52 chuan Dulles International Airport, Washington atangin an khawpui Doha lam kan pan ta a.

Kan thlawkchhuah atanga darkar 8 emaw velah chuan kan piah a thu vaipa chu a thuthmunah a sai ta hlerh hlerh mai le!... a phungzawl chu niin. Flight attendant ten thlawhna chuang list an han en a, doctor tumah an chuang silo, passengerte lah chuan an kil luih ringawt mai si. Ka tih ngaihna hrelo chuan khawihduh chuang lovin ka hriatve ang ang, zu vanga chiri te kanlo enkawl tawh thin ang ka hrilh ve ta mawp mai a ni. "A kiangah khan tumah awmhnaih tir lo ula, a hmai kha hmaizahna hmangin zap ula, a kuthum kha hmet mar sak ula, a bante kha hmehzawi sak rawh u. A tihrawl a zawi chuan alo harh mai ka ring," ka ti a...zu vang anih hmel loh avangin silipar seh tir lam erawh ka sawi tello! Attendant pakhat Tracy Lua chuan training ka nei tawh em tih min zawt a, "emergency response chu ka train zo tawh a mahse, hetah khawih theihna ka neih ka hrelo," tiin ka chhang a. Ka sawi ang chuan an sawngbawl ta thova, vanneih a siamin alo harhchhuak ve ta hlauh mai a, a nuamve duh phian mai.


Tichuan Qatar khawpui Doha kan thlen hun tur hi an local time tlai dar 6:20 tur a ni. Mahse, Dulles lamah khan anlo muang khawtlai deuh ningei tur a ni, Kolkata lam pan a thlawhchhuah leh hun pawh darkar khat emaw lek anih vang chuan minlo thlawh san daih tawh mai chu alo ni a. A thawkte ka'n zawh lah chuan "a thlawhsan daih tawh che u alawm," anti mai si, a manganthlak duh viau a ni.

Qatar Airways a thawkte chuan kan ticket min laksak a, an han vir vat vat a, an thu rawn ken erawhin lung a tiawi lemlo hle mai. Mumbai lam kan thlawh duhloh chuan naktuk lam a kan thlawh a ngai dawn tih min hrilh ta hau mai le. Aizawl kha ni 17 ami tur ticket kan neisa bawk si, lu ahai duh hle mai. Mumbai atanga Kolkata thlawk lehnghal tur min siamrem sak theih dawn chuan Mumbai lam kan thlawk mai ang kan ti ta a. Tichuan Kolkata a March ni 17 India zing dar 2:15 thleng tura ingai chuan Mumbai lam kan pan ta nul nul mai anih chu...huiham.

Mumbai chu zing dar 4 bawr velah kan thleng ve ta a, a lum uap churh mai nen lungawina tur neih lemloh nen tawng pawh a peihawm tawh meuhlo a ni ber e. Tichuan, Qatar Airways a thawk chuan minlo ko chat a, min hruai kual a, Kolkata ticket min peihfel sak vek thu min hrilh a. Kan lawm dawn viau nangin a thlawhchhuah hun khan Kolkata atanga Aizawl thlawk tur a nang hman dawn tlatlo mai. "Kolkata atanga Aizawl thlawk tur kan nih inhre si a, tinge he ticket hi min laksak..." tiin dam tak si, thutak zetin ka zawt a. Ani chuan Qatar lam atanga an rawn tihdan anih chu min hrilh a. Kei, ka ngaihdan a ni hauh talo mai le. Ticket dang min laksak ka phutta tlat mai a, kannu hah tawh pawh chuan an hotupa chu kan cart a nawr tir ta nghe nghe a.

Dar 5 a ri tep tihah chuan kan beidawng dawnlo, kan ngenngawl hle tih an hria ania'ng chu, an han inberawn a Kolkata dar 9:45 bawr vela thleng tur Jet Airways chu min laksak ta nge nge a. Wine umkhat min pek an tum a, kan la duh teuhlo mai, kan nu-in "huh" tiin kut zaizirin a huisawn sak a nih kha.

Kolkata kan thleng a, Janis zun alo chhuak leh hman, zunin lama an tlan laiin keiin kan thuamhnaw kalo lakhawm a, vaipa kainpuih tir a, rang takin Aizawl lam thlawk tur awmna lamah kan innawr lut ta a. Kan thuamhnaw an han buk a, kanlo keng hnem em em mai alo ni a. US atanga India kal hian mi pakhatin bungrua kg 30, pahnih an kengthei a, Kolkata to Aizawl ah chuan chutiang alo ni derlo mai a, a chuangbang avangin cheng sang 8 dawn kan chawi phah ta a ni.

Imphal ah min tumpui leh te te a, darkar chanve emaw hnu chuan Mizoram lam kan pan veta tak tak ta a. Tichuan chawhnu dar 2 dawnah chuan Mizoram tlang kheng reuro, thingkung awm silova hring ve nghel site pawh anlo lang ve ta a. Lo halna hnuhma ram kheng reuro te chuan ngaihtuahna ati kal thui hle mai. Lengpui chu dar 2:30 bawr velah chuan kan tum ve ta a, thla a muang ta sawng sawng a.

Bungrua kan la dawn a, chunglam kan hawi chho, Pu James Lalsiamliana, David Ralte leh Tsa te an lo nui seu mai ka han hmu chuan min chhawk hahdam chiang ngei mai. Anni hi ka thiante niin, unau ang mai a ka ente anni hlawm nghe nghe. Ka chhungte lamah ka fapa Jacob, u Tirh-a leh makpa Chhara thawhpuite anlo awm nual mai bawk a, a nuam ham ham hle mai. Airport a restaurant ah pu James-an thil tui tak tak eitur min hlui a, lawmawm tak a ni, kan puar pang mai. Tichuan zawi muangin thlalak chhoh pah zelin Aizawl kan lut chho ta a. Son of The Soil chuan a chhuahna khua a thleng leh ta a ni.

Saturday, March 10, 2012

Ka tih loh dan! (1)

Zu hi ka nghei miah lova, kawl pawh ka kawl nual mai. Engemaw ni pawimawh emaw, chaw eikhawm nikhua angah te emaw chuan , a buatsaihtu ten an hlui (serve) anih chuan ka dawm hreh hauhvin ka ringlo. Chutiang ka nih vang erawhin, a awm remchan vang emaw, ka kiang ami ten an in vangin ka inve kher chuang hauh lovang!

Tun hmaa ka zu-in kha chu ruih hnuah pawh a awm chhung, ka la melh peih tek tek anih chuan ka dawm peih kerh kerh reng mai thin. Ka zurui lah hi ka pai tha duh der lova, ka mitah erawh a lang chiang thin viau ani awm e. Ka nokhat inpawh ka mit atangin a hriat thu ka nu khan a sawi thin reng a ni.

Ka blog ziak hmasa lamah ka zu hmun tal chanchin ka ziak nual tawh a. Khami chhiar kha chuan zu inthin mai nilovin a hmunah pawh chenchilh khawp a duh ka nih thin inhre turah ka ngai. Chaw ei mumal lova han in char char mai chu, inloh hlekin taksa chhungril a khur der der a, min hnawh up up mai thin bawk si. Intur neih mailoh chuan hreawm ve thei tak a ni.

Chhungkaw pawisa neih chhun ka hmangzo vek thin mai pawh a nilo, kan bungruate khan avan tuar thin tak em. Keilah chuan nghei reng reng tumna rilruah ka nei ngai lova, gospel camping kal emaw lah chu in leh tura inup khu vut vut ang mai ka ni thin a. Chhuah velah midang hriat lovin ka inru leh nghal vat mai thin. Chutiang vang chuan naupan lai a ka thiante chuan eizawnna tha neiin min tlansan vek reng a ni.

Tunah chuan kum lamin a zir vangah ka ngai lemlo nangin, nihna chen a neive tho maithei. Zu inchakna ka neita zen zenlo tlat mai, hun pawh ka neilo reng a! Ka rilru a, "Ka damchhung ka nghei lovang," ka tih meizial zuk pawh ka ngheina a rei ta a, zu in lemloh pawh a hun ve tawh ania'ng e.

Thian inkawmho naah emaw chuan ka-in hreh hauhlo nangin chutiang hun tur chu ka insiam duh lemlo. Nupui fanau nei kalo ni hlauh bawk nen, lengchhuak lovin chhungkua han inkawm thin chu alo nuam viau mai tih pawh Pathian zarah ka hmu chiang sawt hle.

Eizawnna lam hnaah phak tawk a theihtawp chhuah thinte chu entawn ka tum ve thin a. Kan chhungkua min chawmtu anih hriain an hlawh min pek chu a thlawn a lalo turin tan ka lak phah thin. Hlawh pun tura nawrna rilru siam ngailote, duhsak tlak a awmdan thiamte entawn ka tum thin bawk. Hlawh pun a hun dawnah, kan pu ten kan hnathawhdan thlirletna (review) min nei thin a. An hnen atangin thuchhia ka lakah a awmloh nan tan lak pawh a nuam kati ta viau mai. In lamah pawh nupa-in, titu bik awm lovin, tul ang ang kanti dun mai thin a, nupa pawh kan hlim zual phah viauin ka hria.

"Zu in-na hun emaw, ruihna hun emaw neilo tur chuan tul dap peih ila, mahni inchhung ngaina ila," tih hi ka thutlukna ani ber awm e.


Sunday, February 26, 2012

Kamera leh kei!



Ka naupan tet atangin kamera kianga tal tam ka ni a. Kapa hi kum 1970 chho chawhma-lam khan Aizawl a amateur photographer tlemte zing ami a nive thin. Chunglam atanga bihthlak chi, "Yashika kamera" a hmang thin a, tha viauin ka hre thin. Kapa pisa kal chhungin kanu-in thlalak lamah alo chhawk thin a, ka zuive hnak hnak thin a. Kapa pisa bang lohaw chu kan in pindan chhak dinglam, Tlangnuam kawng ân lam a 'darkroom' ah chuan lutin 'roll film' te chu thlalalak damdawi a silin a 'develop' thin a. Dark room chhung, bulb rawng sen thim ruai kar a kapa che vel thlirte kha nuam ka ti thin hle mai. Naupang mai ka nih vangin tihpalh awm thei a tam a, ka awm tam erawh rem a ti ngailo thung.


Kapa lak:

Ka len-deuh hnu chuan thlalak 'roll film' a damdawi a sil dan leh siam dante chu min zirtir chhove ta zel a. Shillong atanga kalo kir leh hnu, kum 1984 ahte kha chuan Darlawn nula tlangval thlalak pawh ka siam ve nual nghe nghe.

Mi hausa chhungkua atanga seilian ka nilo bawk a, mahni pualin kamera hi ka nei har khawp mai. Click III mi hmannu kha ka neih hmasak ber ani awm e. Chu pawh a changa la theilo thin, tang leh tlat mai thin kha a ni a. Chu tih lovah chuan kum 2008 khan digital kamera fahrah ve tak pakhat ka nei ve ta. Pawisa chuangbang neilo tan chuan a leina man tur intuak chhung a rei duh ngei mai!

Kum 2010 ah Minolta siam 10.2MP compact digital kamera ka nei leh a, chu erawh kum 2010 September thla a dil nuam tak mai, "Deep Creek Lake" an tih kam a chhungkaw camp out kan neih tumin kan tibo ta hlauh mai. Kamera nei lova awm nuamlo kati ve tan tawh alo ni reng mai a, rilruah alo lang leh zauh zauh thin. Tichuan BestBuy dawrah kalin ka pocket money tur ka dahthat chuan Sony kawmpani siam, Cyber-Shot 14.1 MP, 25mm wide-angle lens hmang chu ka lei leh ta a.

Mahni inhrêng taka ka khawl atang ngei mai a lei ka nih vangin $200 chuang awrh man lek mah nise ka lawm kher mai. Thla kan lakve te lah chuan thiante'n tawngkamtha-in mawi min han tihsak changte a awm ve thin a, dawnsawn a nuamin a lawmawm thin takzet.


Sony Cyber-Shot hmang a ka thlalak (edit loh):

Ka fanu Janis-i hi Mizoram lam chhunte'n an la hmuh loh vangin hawpui kan tum ve ta a. Janis-i tel a chhungkaw inhmuhkhawm hmasakber tur anih vangin thlate pawh tha ve deuh lak a tha dawn a ka hriat avangin kamera pangai ve tak, keini chhungkua-in kan neihzawh tawk awm tur ka dap tan ta a. Electronics dawrah ka kalkual nasat bakah internet hmangin ka zawng nasa ngei mai. Chumai ani nang, thlalakna lam lehkhabu, "Popular Photography magazine" ka chhiar nasat phah hle mai bawk.

"Nikon (pronounced 'Knee Kon') nge Canon, nge Pentax..." tih ngaihtuahna ka hman bakah, ka chhiar a a zawhkual hrep hnu chuan duh deuh pakhat, Mizo zing a larlo ve tak, ka mitla deuhtu ka hmuta tlat mai. Chumi chu NEX-7 tih ani a, Sony company siam thar a ni. NEX-7 ka hmuhna chu Popular Photography magazine niin, "Camera of the Year 2011" atana anlo thlan chu ani nghe nghe.


NEX-7:

Chu NEX-7 chu 24.3MP niin, te takte, DSLR leh compact inkar ami ani ber awm e. He kamera tetakte hian thil tam tak, kamera dang tih theihloh a ngah kher mai!

Chutiang teh hrep a tha ani tih nei tawhte leh thlalakna bu meuhin an fakna ka hmuh hnu chuan kan nupa inrawn-in lei kan rawtve ta a. Phur takin biakhlatna (telephone) kala a, ka beta hlawm a. Duhtu (demand) an tam vangin khawi dawrah mah leitur a awmlo. February ni 13 zanah biakhlatna hmangin ka order ta a. Karkhat velah chuan an rawn thawnchhuah theih an beisei avang a 'order' ka ni.

Ka order-ni atanga ni 2 naah chuan 'memory card' leh kamera bawm (case) arawn thleng mai a. Kamera erawh e-mail atanga ka chhuinaah pawh "In process" tih ani reng ta mai. Ngaih thalo tak a ka awmlai chuan e-mail ka dawng ta a. An thu minrawn thawnah chuan March ni 23-ah an rawn thawn theih dawn chauh thu an rawn sawi hi alo ni a. Keini chhungkua, March ni 15 a Mizoram hawtum tan chuan a manganthlak duh hle mai. Ka phone ta sek a, anni lam chuan e-mail ah "re-schedule-ni" rawn thawn leh-in, March ni 2 atangain order awmsa a indawtin an thawn chhuak dawn tih a ni thung. February ni 22 chuan e-mail dang dawng lehin March ni 30 ah an rawn thawn chhuah theih choh hmel thu ani leh ta dawrh maile, huiham. Tu tihdan takah emaw tunlai chu ka puja fuhlo thei khawp mai.

Engpawh chu nise, ka kamera awh ve em em mai chu ka nghakchhuakzo dawn lovin ka inhre ta a. Kan nupa inrawnin NEX-7 order thaichhia-in (cancel), Sony siam tho, A65 DSLR chu kan order leh ta zawk a. Sony A65 ka thlan na chhan chu he kamera hi TIME magazine-in "Invention of the year 2010" a an thlan, an chanchinbu kawmah pawh an chuantir van Sony A55 tih changkan belh (improved version of Sony A55) anih vang a ni. "when you snap a picture, the mirror that's been redirecting the image to your eye and to a focusing sensor pops up momentarily as the image is captured. Until it goes back down, the camera can't focus. Sony's Alpha A55 fixes that with an ingenious translucent mirror that stays put. That means you can shoot up to 10 perfectly focused photos a second and record HD video that never goes blurry." -- Time magazine



Sony A65:


Hei meuh chu Pathian zar a dam chuan March ni 17,2012 ah Mizoram chhungah ka hmetri ve kharh kharh tawh mai dawn a ni. Mi angin man tober ber chi nei zolo mah ila, kan chhungkaw tlin tawk, mahni kutchhuak ngei mai a kan leive theihna hian thinlung chhungah minti lawmve thin hle.


Kamera thar hmang a ka thlalak hmasak ber, a ngai ngaiin:

Sunday, February 12, 2012

Chheile -2 !

Visa dilna ka thehluh khan, "darkar 24 leh 48 inkarah beisei tur tih kha enge a awmzia," tiin ka zawt tawh a. Ka zawhna chhan pawh chutia sawi chung khan zinglam a dilna thehlut ho chuan tlai lamah an lam leh theih thin vang a ni a. Clerk chuan, "chawhhma dar 11 hmaa thehlut tan chuan tlai dar 4:30 hnulamah an beisei theih thin. Nang chu tunah i thehlut chauh a vawiinah chuan beisei chi ani lovang," tiin min chhang a. Kei chuan, "anih chuan hei, thehluh hun tawp dawn, tlai takah ka rawn thehlut si a, naktuk atan chuan chawhma dar 11 hmaa thehlut ang ka ni dawn tihna a ni maw. A nih chuan naktuk tlai lamah ka beisei thei ang em," ka ti zui zat a. Ani chuan, beisei a pawi loh tur min hrilh mai a, a chian ngamloh thu leh e-mail/txt a min rawn hrilh zel dawn bakah ka chhui theih dan min hrilh a. Tichuan ka hawsan ta kha a nia.

Nilaini apiang hian ka fanu Janis shot (injection) tur a hruai a ngai thin a. Visa dilna thehluh ni kha Thawhlehni, ni 7 ani a, a tuk chu Nilaini anih tak chu. Tichuan, visa/passport lam tura kal a ngaih tak thutin tiin, ka fanu shot lakni chu Ningani atan ka sawn tir ve mai bawk a. A tuk Nilaini chuan ka fanu skul ban (chawhnu dar 3:30) chuan, nidang a shot la tura hruai nghal thin chuan a putea tein lam ka panpui ta a ni. A putea hi a hma nia khan Janis alo awmpui lawk hman dawn em tih kan zawt hmasa tawh a. Anu hnabang lo haw in rawn lamkual mai turin kan inbia kha a ni a.

Midang hnenah mahni fanu va dah meuh a 'visa an peih tawh' tih thlir reng a ka nghah chu tlai dar 5 a pelh hnu, ka fanu te in an rawn thlen leh hnu pawh chuan ka dawng thei ta reng reng lo mai. Huiham, Nilainiah chuan a chhuak dawn talo anih chu, ka nghak thlawn e. Ka thehluhna thiamloh a ni lova, ka thiamloh nipawhin ka hrelo. A 'beisei theih' tih a sawi a, ka tan kar a hlat em avangin an khar hman loh nan chhuah vat ka duh vangin kalo inpuahchah ve ni maiin ka hria!

Ningani alo thleng leh ta. Visa an peihfel tawh tih min rawn hrilh ta bawk. Hemi ni hian allergy lam doctor hnenah ka hruailo thei tawh lova, ka hruai ta a. Chutia a shot lak hnu, darkar chanve nghak tura kan thutlai chuan ka fanu ha-nghing tan chu ana ta a. Kar hmasa lam khan dentist-in a ha nghing a phawiin pakhat zawk chu a na a tih loh chuan a phawi hrih dawnlo tih min hrilh bakah, a nat chuan ko turin min chah kha a ni a. Janis-i nu min rawn chhawk hun nghah pah chuan dentist chu ka ko ta a. Janis-i nu pawh lo thlengin inbe hman lovin, kan invai liam a, ka kalsan ta a. Motor helkual pahin dentist pisa clerk nen chuan kan inbe zel a, appointment chu ka siam fel ta a, tlai dar 4:45 bawr vel chuan Washington, DC lam chu ka pan ta a ni.

Washington, DC helkual pawp kawngpui I-495 thlen hma zawng, I-270 kawngpui (highway/Freeway) chu pangai takin ka tlan vei par par a. Tichuan le, Maryland leh Virginia state inrina, Potomac luipui chunga 'American Legion Memorial Bridge' ka thleng dawn chiah tih chuan motor kal reng reng a awm talo, kan ding thup ta mai! Radio kan ngaithla a, accident na tak kan hmalamah alo awm chu niin. Visa/passport lam hnuah in ka haw anga ka mu-sek (nap) ang tih nak laiin, ka thil lam tur pawh chu ka lam hman ang em tihlam a ni ta.

Han pen chhuahna mai tur lah a awm der ilo. Peng awm hmasaber chu ka kal tumna panna kawngpeng, George Washington Memorial Parkway kha a ni mai a. Chumi lah chu mel hnih (Km 4 vel)emaw lekin thlenglo mah ila, kan chetsawn that duhloh em avangin ka thleng hleithei der silo.

Khua pawh a thim ruai tawh a, tlai dar 6 a ri thuak ta mai. Visa/passport lam chu khami ni atan chuan beisei tur a awm talo. Ka ngaihtuah ber chu, "khawilam atangin nge haw tum ila tha ang aw," tih ngaihtuah lam a ni ta. Ka penna tur lamah chuan ka peng ta thova, chuti lam atang chuan remchang hmasaah hawna tur lamah pen chhuak leh ta ila ka ti a ni.

"Chhei" Km 5 emaw lek kan tlan hman tihah chuan chuti lam pawh chu kan ding leh ta tlat maile. Radio vêk chuan motor accident a awm tih a rawn puang leh ta. Hun khawhral nen, zun a chhuak tan tawh bawk, kannu lah chuan chanchin min rawn zawt ta deuh deuh. Ka penchhuah tumna peng lah chu lehlam an inhnawhkhah vek avangin Washington chhung, Georgetown a lei pakhat, 'Key Bridge' thlen a, veilam a kual a 'Canal Road' lam atanga haw tum chu ka rilruk ta zawk a. Chumi lai (bridge) ka thlen chuan zan dar 7 a ri der tawh mai, "A-si". In ka thlen meuh chuan zan dar 8 ari tawh a, mut-sek (nap) chu khawilam. Chaw ka ei a, hnalam kal turin ka inbuatsaih zui ta a ni.

Zirtawpni chu kannu a chawlh vangin thinthiin ka muhil thei a. Tichuan hahdam takin ka thova, chaw eikham hnu chuan inlam tul ilo ti a kannu ka puih hnu chuan Washington lam bawk kal turin ka chhuak leh ta a. Ka chhuah hun hi dar 2:30 bawr vel a ni. Ka chhuah hma chhan pawh, 'engemaw kawng lakah a awm leh pawhin ka tlai tawh lovang, money order ziah dikloh pawh an hming anih vangin pawisaah min chantir sak theih takin' tih vang ani ber awm e.

Dar 4 rik hma hretah tluang takin ka thleng thla a, money order a an mahni agency hming lo inziak tawh chu kan pe a, ani clerk chuan pindan-ril lam a panpui vei vut a. Nur nang nangin alo chhuak leh, "sir, keini chuan kan thleng theilo tlat mai. An mahni, money order lamah thawn mai ta che, avan pawi ve aw," a rawn ti zawi deuh sup a. 'Sarigama papa, hairehai!' love tak ani awm e. Chutah le dar 4 alo ri a, inchhungah tumah awm an phal talo. "Nakin dar 4:30 ah kawngkhar kan hawng leh anga, chutah chuan visa/passport a lam theih ang," tiin nui sangin min chhuah tirta hlawm e. Nui sang thlir nuamlo pawl tak ani awm e.

Pawn lah chu a vawt vur mai si, .C phei chuan minus hial ani ang chu mawle. Awmna ngai renga awm chuan ka khawngzo mai dawnin ka hria a, dawr velah chuan ka lutkual ta a. Dawr hmasaberah chuan kan lut tawl mai a, an thil zawrh chuan min tinui chhuak huk nghe nghe. Mipat hmeichhiat hmanna lam atana hmanraw chi hrang hrang zawrhna alo nia, then tha in ka chhuahsan leh ta a. A chhak maiah chuan thuamhnaw dawr a awm a, kan lut ve rawih a. Nalh tih ve tak (lei dawnlo mah ila) ka hmuh chu kan thlek kual vel a, "chheile" avan to tak em! Tshirt pakhat chu $119+tax (Rs 6000 dawn) anih pek chu mawle. Rilru tete chuan "vel mai mai che u hian aw," tiin ngaisang lemlo tak chuan ka chhuahsan leh a. Dar 4:30 a rik dawn tawh avangin ka kir thla a, Afghan nula pakhat alo tawng zet zet a, ngawi rengin ka ngaithla ta a.

Kawngkhar an rawn hawng a, a thleng hmasate kan inhriat avangin tumah inchuhbuai lovin thlen hmasak dan indawtin kan lut a kan intlar ta a. Lak chhuah dawn a, hming ka sign lai chuan clerk chuan, "Stay safe, have fun" tiin nui ver verin min thlah ta a ni.