Search This Blog

Thursday, January 27, 2011

Palak Dil Expedition

Sports & Youth Services Department, Mizoram buatsaihin, Mizoram chhim tawpa Palak Dil, Mizoram chhunga dil lian ber expedition nei turin 1990 chuan kan inbuatsaih a. A chhevel khuate atang leh mi hrang hrang hnen aṭanga thawnthu ang mai tih loh, a chanchin hriat sa vak kan nei lemlo hle mai le. Hemi, Palak dil expedition kal tur hian high school hrang hrang, adventure sports a tuimi ten, club an dinna sikul aṭang te leh veng leh college a adventure club member te thlan chhuah neiin, mi sawmnga chuang kan chhuak dawn a ni.

 Hetih hunlai hian Sports department hian bus an la neih nual avangin chung chuan Chhimtuipui, Saiha kai thleng min thlah a, chuta ṭang chuan ke ngatin kan tum ram chu kan pan dawn ta a ni a. Advance party kan tih mai, lo kal hmasa a a nawlpuiin nileng an kal hnu a, zan lam buk sualna hmun tur awm hmun rem lo va thleng hmasa tur chuan mi pali, kei Alfred Vanchhawng leh midang kan inthlang chhuak a, chutah chuan ka tel ve nghe nghe. Buk sualna hmun kan lo sam fai mai bakah, mei kan lo nunin, dekchi lian chuan tui lo chhuanlum vek hman kha kan tum a ni bawk a, kan han kal chiah mai chu, kan tlan titih hi a ni ber ṭhin e.

 Ka ṭawng sualin ka ring lova, Km 1 hi minute 7 atanga minute 8 inkarah, ration, mutbu leh bungbel (silai ka keng tel) chung chuan kan kal chak dan ni tlangpui ta in ka hria. Chutiang chuan mi tam tak kal kan nih (a nawlpui) avang chuan ni khatah km 45 emaw chauh kan kal thei ṭhin. Latawh/Latih khua kan pel tur chu an khaw laiah chuan tuikhur nuam lutuk mai an lo nei a, tui lah chu a khawh pur pur mai si, nuam ti takin kan chau thlan te chu kan tleng fai ta a nih kha. Mitthlaah alang reng mai a, a lunglen thlak hle mai.

 Khua kan kal pelh te reng reng mi hawihhhawm leh nui hmel pu hlir an ni tlangpui a, kan mikhual lovin, kan tlangnel thei zel mai. Khaw chhungah kan riak ngai lova, khua pawh awm hnai mahse khaw daiah buk kan sual a, tah chuan a huhoin rawng kan bawl a, meipui chhepin kan zai a, kan hlim thei hle.

 Nithum vel ke a nileng kan han kal hnu chuan tlanval thenkhat, nula te bungrua phurh chhawk tur zawng zawng ho pawh an men ta piai puai mai a. Pakhat phei chuan, "Buk min sak pui ula, min kal san mai rawh u, ka thei ngang tawhlo a ni," tiin a ṭap pur nghe nghe a ni. A ṭhen lah chuan, "Hnahthel backpack a rawn tla pawh a rit tawh," te an lo ti fiam thu bawk. Hmeichhe ho an pachang hle mai, an kehnuai durh khat vek mahse, phun nawi lovin an kalna lam an pan ngat ngat thei tlangpui, an chhuanawm hlawm viau a ni. Chutiang chuan, New Latawh/N.Latih kan thlen dawn phei chuan ṭhalai ṭhenkhat chuan tiang an hawl lian tawh viau mai. Hriat reng a ṭha chu ke a thui tak kal dawn hian tiang hawl hian min ti hah zual thei tih hi a ni.

 Palak dil thlen hma khaw hnuhnung ber Phura kan lut ta a, he khua hi tlang hualin phai kuam zawl nuam angreng tak, khaw thleng rem tak ani vei roh a. In mah tam lo se, a khua a hlui thawkhat tawh tih a hmuh theih. He khuaah hian Bawng piangsual kan hmu a, a thla te pawh an laksak a, ka nei ve talo, sports office a record buah chuan a awm mahna! He bawng ka sawi hian ke panga a nei roh pek a, bawng dum hi a ni a, a Ngum ah hian ke dang pakhat a rawn ṭo chhuak ngoh a ni. Phura khaw mite chuan Palak dil huai (monster) chanchin an sawi tui khawp mai a, ngaihthlak a nuam a, min ti phur hle thung. 

 Palak dil kam, tuna forest dept' in rest house angreng an sakna hmunah sawn buk kan sual a, zau takin, a chungah silpouline pahnih zawm sei kan hmang nghe nghe. Palak dil rawn fintu lui te (creek) tui chu chawiin rawng bawl nan kan hmang a, kan tlan ber a nih tak chu. Sai ek leh sakhi leh sazuk hnu a tam em avang chuan Sih tlan chan ka rilruk ta a. Ṭhangte dawhin ka chang ta ran mai a. Zan a rei ṭan ta tihah chuan a rawn ri leh set set ṭhin a, thawm chu ka lam a rawn hnai zel tih chuan vawilehkhatah, "U Henry, u Henry, a meng de kur mai, kap rawh kap rawh," tiin modern high school naupang chuan torch light ti engin a au ta chiam mai a. Ka Sakhi chan chhuah ṭep chu Hnahthial hmunah chuan a lim phei ta ziai ziai mai anih chu! Chu naupang lah chuan, "A tlan puat puat mai, kap rawh kap rawh," a la rawn ti. A thinrim thlak viau nangin a nuihzatthlak kher mai, a hriat loh theih haih haih viau a ni. 

 Zanah chuan Kulikawn Thlanmual veng Te-a zung tur tho chuan mu ho chu min rawn dai phei ta tak tak a lawm mawle. Min hmu thei heklo, mei tih en chuan min ti harh hlawm ang tih alo hlau ve khanglang bawk si chuan thimtham karah a rawn risk phei vel chu alo nia. Hunter boot a lu rawn chhuih phei ta rawp rawp mai chu min tih harh tumlo chuan min vai kaihthawh ta a ni ber.

 A tuk lam chuan team hrang hranga inṭhenin, kan insem darh ta a. Hetah hian wildlife study neih tur a ni a, ramsa leh rannung kan hmuh ang ang kan record tur a ni. Ral lehlama kal ṭhenkhat high sikul naupang te chu lo inlehkhaden san daihin, an lo hawng leh report ah chuan Savawm ngo sei zawng te teh thlapin record an rawn nei pek a, hrem an ni ta a nih kha. He dil ral lehlam (ti mai ang) kawng luh lohna lamah hian Chhura rual kan tih, thingkung upa tak tak a tam hle. Chu mai ni lo vin, Ser thur tak, Hatkora hmun hi ram palailengah chuan a awm a, an rah te a ṭha in a tui hle mai. Tun hma helai hmun a khua lo awm ṭhin te huan hlui a ni mahna. Helam ah bawk hian dil kam chu a dum (swampy) nasa hle a, modern high school naupang pawh a tal buai hman ṭep, midang an hnai hlauhva a vannei a nih kha. Hetiang hmun angah hi chuan hmawlh sei tak emaw, chem emaw a lei kan rah tur zel kha han chhun hmasak hi kan inzirtir dan a niṭhin. Hmawlh emaw, chem emaw i chhunna a hnawm/huh chuan khalai kha dai/rah loh a him ber fo. 

 Palak dil hi dekchi angin a thuk dan hi a awm a, Mau pûm hmanga kan teh khan a tlangpuiin feet 40 angin kan teh awm e. Kan teh dan hi a hmanlai viau mai. Climbing rope hmawrah lungtum kan dah/thlung bet a, chumi chu Maupum a ṭangin kan thlak thla ta ṭhin a, a tlak tawp hunah kan chhinchhiah a, kan teh mai ṭhin a ni. Palak dil hi hleuh har tak a ni. A chhung langlo chinah hian tuihnuai hnim hi a ṭo nasa em em mai a, ke han chhek vel khan tan buai mai a hlauhawm hle a, fimkhur angai viau mai. Nghavawk an tam em em a, sangha dang erawh kan hmu lemlo. Palak dil tui hi a sen deuh phut a, han chhuang ila, a so chhuah hma hian a phuan buah mai a, chu phuan chu han suak chhuak ila, a fim leh em em mai si thin. Eng chemical emaw tak a awm te pawh a ni mahna! 

 Palak dil fintu tui kan chawi ṭhin kha a ni a, zan lamah pawh chawi angai ṭhin. Tlangval pahnih tui chawi a an kal tur chu ka kal khalh a, an chhakah thingkung lian tak phenah ka biru ta a. An tui thal titi tui lai tak mai chuan thawm mak tak tak ka nei ta a. Pakhat zawk chu hlauvin a tlanchhe ta daih mai a, a pakhat zawk erawh ka rin ang a ni derlo mai. Insang phekin, "Kei...fapa (A pa hming chhalin) hi tu pawh nila, ramsa e misual e, ka tlanchhe lovang, lo chhuak rawh, thih thlengin i han inkhuainuai ang hmiang," tiin a rawn vau ta kher kher mai. A huaisenna khan ka hnuk a ti ulh lo chauh zawk a ni! Pa hming chhal meuh a hmelma tunge a hriat loh hlau miah lo va a cho kha at-huai chu a ni chiang mahse, a huai a ni. Khatiang kha Mizo huaisen awm dan a ni chiangin ka hria a, ka chhuang ru kher mai. A hnu thleng pawn tlawmngai leh taima ber pawl a ni chho ta zel reng a ni. 

 Palak dil chhak lam khua, Tawngkawlawng lam chuan sawrkar lam atangin Palak dilah mi tam tak kan awm tih hriain, mi an rawn tlan tir a, chawhlui kil puiah min rawn sawm a ni. Kan vai chuan kan phek chho ta a nih chu. An khaw luh dawnah chuan lung maksak tak tak an phun tlar tuar mai a, a hmuhnawm hle mai. An AO quarter awmna tlang nuam zet maiah chuan Kel pakhat hi an lo talh a, an rin aia kan tam tak avangin pakhat dang an talh belh leh a. Keini ho chuan "Kan Zo tlangram nuam" tih hlate sain kan zai tui ve hle. Khua chuan takah chuan han len khawthawn te kan chak a, kan kal darh ta a, Ui talh tur te zawn pah ni fawmin. 

 Zu zuar in pakhat hi alo awm hlauh mai a, kan lut nghal chat mai. Um khat Rs.20 a ti a, kan dawr pah chuan a fapa chu ui min zawn sak turin ka'n tir nghal thlarawk bawk a. Kan zaitui viau lai chuan AO tlang lam a ṭangin ring fe hian chaw ei a hun dawn tawh tiin an rawn au lauh lauh a. Kei ka hmanhmawh lutuk tlan chhuak, tlang panga tlan thla ka ni si, ka ding thei ta mai silo leh thing zung ka chhuih palh hlauh bawk. Ka tlan mai pawh a ni talo, a lim hian ka lim thla ta a, a thlang a mi in bang chu na zet mai hian ka hmaiin ka zuk sut ngheng mai a, ka thal chiang kher mai. Na tak a ni na tak, ka bing chuk chuk a, za lo zetin pai chawn chawnin ka nui lui ta vel a. Heta in bang ka su hi ruih vang ani hauhlo tih erawh ka sawi ngam, tlan chak laklawh, inchhuih bawk si vang zawk a ni. Kha zu tluk a a man to chak kha aw, chawhmaa um khat Rs.20 kha tlai lamah chuan umkhat Rs.100 a kai chho tawh mawle! 

 AO tlangah chuan kan hotu pakhat Pu VL-a chuan an khaw nula hmelṭha chu alo ngaizawng der roh pek a; he nula hian Gola pheikhawk no.7 a bun. A ni hi fiamthu duh deuh mai niin a titi ngaithla hian kan ṭhut bial laih reng fo a ni. A ni lah chuan alo la thutak si, Aizawl a haw hnuah love letter te a dawngta zak zak a nih kha. Engpawh nise, hunserh kan neih dawn chuan, an khaw hruaitu chuan, "Khawnge ṭawngṭaina neih hmain, nichin a in hla sak, "Kan Zo tlang dung sei" tih kha i sa ang u le," an ti mai chu kan ṭhen ṭhu lo theilo a ni ber, a hrelo ve nai nai khawp mai.

 Chaw kan ei puar ta bawk a, hun aliam zel a, Palak dil lam pan a hun dawn ta. AO tlang a ṭanga kan chhuk chu an VC leh hruaitu te chuan step sirah dingin a mal te te in min lo chibai diat diat hlawm a, keini lah chuan Mau bur lian pui pui zu khat lurh mai chu kan hawl fur bawk a (an hrelo). Zan reiah Palak dil kan thleng thla a, meipui kan chhem a, kan zai tui hle mai. 

 Palak dilah hian chaw ei hma a piangin Pu Lalneihsanga (fam) chuan kan thil tih tur te leh ṭul dang te sawi ṭhinin, ṭawngṭaina kan nei hmasa ṭhin a. Mak deuh mai chu hetih lai tak hian a hnung lamah hian Vahai rual hi an rawn fu thei em em mai pek a. Kan din tlar thap lai chuan, "Pu Neih, Vahai," han tih hi chuan a hawi vulh a, silai lain a kal tharh ṭhin. Ṭum khat chu Vahai awm miahloh ṭum hi a awm a, chutah pawh chuan hnung lam a ṭang chuan , "Pu Neiha hi Vahai," ring deuhin tu ber emawni hian a rawn ti pek a, a va veh leh thauh thauh pek a. Kan innel a, kan inzah tawn hlawm a, kan ṭangrual ṭhin hle. Khang hun te kha a van ngaihawm tak em vele. 

 Kan haw hma zan chuan meipui chhep lehin, kan sahaw nasa mai a. Chutih lai chuan ka kiangah chuan Arm veng nula pakhat hi a ṭhu a, a piahah chuan tlangval pakhat a ṭhu bawk a, kan laitat a nih chu. Ka jacket in a malchung ka khuh a, ka kuah pah chuan a awm bawr ka ṭham a, ka kut lehlam chuan a dang! Ani chuan keimah pawh chu jacket hnuaiah chuan min duat ve khawp mai. Chutih lai chuan a piaha tlangval ṭhu chuan a kut lehlam chu alo hum ve run chu ka hmu ta a, ka nui chhuak ta huk a. Kan vel ami te chuan hawn hnu thlengin, "kut-lehlam-khawih-thlandup-a"an tih phah ta nghe nghe a nih kha. 

 Hemi  ṭuma ke a kan kal zawng zawng kha kilometer 190 vel niin ka chhut.

28 comments:

  1. a va ngaihnawm ve mawle..ka la kal ve miah lova.. va kal ve a chakawm khawp mai

    ReplyDelete
  2. ngaihnawm kher mai...word by word in ka chhiar...keipawh tetali saiha kan awm laiin palak dil hi chu ka kal ve tawh....rul chhuang nei a awm an ti thin...a huai story thenkhat lo ziak teh (request)/....

    ka va nui nasa ve at following:

    1) tea zung tur
    2) Zu dawr atang i 100 m
    3) kan zotlang dung nuam
    4) in leader lo CK

    lolzzzzz

    ReplyDelete
  3. E va ngainawm ve aw. Tea zung tur chu kal mai lo in lo khawh tawp sela a that chu le. Chuan a pheikhawk chhuih ai chuan a zun khum chu ana lo zawk ang a. Ui zawn tir tih te hi Chakma thiante khua a ui zawn tir lai pawh ngaihawm e a. A fun te lam pangah chuan in lai chinna kan nei lo hlauh. Hlimawm hmel hle mai a...

    ReplyDelete
  4. A ngaihnawm ka ti ngang mai! Kum 10 kal ta thil ni tawh si, i la hrechiang kher mai.
    Minute 7/8 vela km 1 in kal a nih chuan in kal chak thawkhat. A hah mawi tawkin in kal tihna!
    Zu man khi a to chak hle tak e a! Tunah engzat tak ni ang maw!

    ReplyDelete
  5. TS, kan dawr nasa lutuk kha a ti to ta vel mai2 niin alang. Kan pu ten kan mau bur hawl chhungah zu a khat vek tih a tuk lamah an hria a, a tlai tawh si, an ngaihdan a nilo mai mai asin aw hahahaha

    ReplyDelete
  6. Hetianga trekking angreng deuha kal kha a nuam ngawt mai, Vawihnih chu ka kal ve tawh - Uttaranchal leh Kanchenkunga Base Camp ah. Mahse puakphurh ngailo in Mule chungah kan dah maia. Uttaranchal 15, 000 ft tling tep tawh a ruah an sur chiah mai kha chu Shepperd hoin an remkhawm lung ina khum awmah khan mi 15 vel kan mu ta in ka hria (Stock kha a tha hrama..he he he he..).

    Palak dil tui in in ngawt chu, chhuanso that a va ngai awm ve (Stagnant water hi natna hrik tamna ber).

    All in all in ngaihnawm ka ti hle mai...Ka bilog i keu let peih chuan ka ziah ve ngei tawh kha - 2009 ah). Khatiang hunlai kha keipawh ka ngaihtuah let thina ka lung a tileng thin hle, fit lah kan lo fit.

    ReplyDelete
  7. chhangte_ll, I sawina lam tlang sangah khan Gorkhali Mizo tawng thiam an awm asin. Mizoramah kum 10 vel bawng alo enkawl tawh a ni awm e. hahahaa

    ReplyDelete
  8. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  9. chhangte_ll, Palak dil tui kan in thu reng reng ka ziakin ka hrelo. :D

    ReplyDelete
  10. Ngaihnawm hle mai a.... Kei ni ta ila ka thin a chhe trung tawh in ka ring! :D
    Last 2nd para khi ka like tops :D

    ReplyDelete
  11. nula in an duat thei che sia akekekekekekeke

    ReplyDelete
  12. Ngaihnawm ltk...mahniin kan nui hak2 mai alom....

    ReplyDelete
  13. Thil i hre rei thei hle mai a. Kum 20 liam taa thil thleng ziak rau rau vah i la ziak chip chiar thei khawp alawm le. I rilru a chakin thil i hre rei thei khawp mai. A ngaihnawm hle mai.

    ReplyDelete
  14. Changte lui atang in aizawl ke in ka kal tawh! kephah hnuai a durh pawp thei..
    In expedition chu a nawm hmel hle mai..tel ve a chak awm hle mai..A tawp lam khi a nawm hmel leh zual hehe..

    ReplyDelete
  15. Palak Dil saw ka va la hmu ve lo. Tunah chuan thal laiin motor in a thleng an ti in ka hria. In trekking chu a nawm hle dawn khi. 1km/7 minutes chu tun dinhmunah chuan ka phak lo khawp ang le...

    ReplyDelete
  16. shai, advance party a kan awm vanga kal chak zual kan ni chauh. A nawlpui chu hahdam takin a rualin an rawn kal thung.

    ReplyDelete
  17. Experience i ngah hle mai, bakah i ziak ngaihnawm thiam! han ti zel teh!

    ReplyDelete
  18. i sakhi chan chu a va thinrim thlak dawn e
    I silai kawm khan i kuk lo nia mawle....lol
    1990 a piang chauh ni mah ila ka ramvak/ changzimnaah ka kal ve tawha,a che tawng deuh an awma hlawhchham hi chuan lawk pawp mai hi ka duh thin.....lol

    _sihal

    ReplyDelete
  19. its really a big OMG

    ReplyDelete
  20. an zotlang dung sei chu sa ila,,,,hahahha!!! ngaihnawm thin hle mai!!!

    ReplyDelete
  21. Ka la kal lohna hmun a nia, i sawi thiamin kal a chakawm sawt mai.Para tawp bera sahaw tih khi Sahawk tih tur a nih hmel.Thu i thiam a i thu ziak a tluang in a mam tha e..ziak zel rawh

    ReplyDelete
  22. Zu chu avan la tlawm em em ve! A ngaihnawm e. MeiGuo lamah pawh trekking na tur nuam deuh deuh a awm lawm ni!

    ReplyDelete
  23. seki (Zhongquo), kal ve zeuh zeuh... kan dam anga kan la ziak zel ang chu :)

    ReplyDelete
  24. ngaihnawm hle mai..trekking hi ka peih ve chi ni lo, motor a kal zel theih chauh ka peih..lol Lui kal dawn te hian motor kawng atangin a hle em ka ti zel. Nikum Tlawng lui a kan kal pawh,hnai te ania an ti mai si a,lo hla phian mai si. Haw lam phei chu chho tak mai 60degrees vel aniang, darkar 1 kan han kal mai chu,sangha ei zawh tawh hnu kar 1 vel hnu thleng la rawl. Laap awm lo teh asin...kan tlak ta duah anih chu

    ReplyDelete
  25. a ngaihnawm hle mai...forest dept a thawk in a ziah dan chuan a dil thuk zawng hi 45ft vel ni in a sawi...

    ReplyDelete
  26. Kei pawh youth adventure club ah hian telin khawi khawi emaw kan tlawh nual tawh. Nuam itih ang bawkin nuam ka ti thin.

    ReplyDelete
  27. In kal laia pic i nei lo mi? Hei Palak trip report and pics http://trekkerboy.com/2013/02/23/to-palak-the-biggest-lake-in-mizoram/

    ReplyDelete