Search This Blog

Wednesday, November 30, 2011

United States ka hmuh dan II

United States of America ka hmuhdan phawvuak takin ka sawi tawh a. Kan velte kan hria e tilo chuan, a hmuna han khawsak meuh tawh chinah zawng, eng ber te hian nge ramdang nen danglamna a neih hriat a har duh phian mai. Engpawh nise ka hmuhdan kan ziak belh hram ang ani'ang chu!

1. Kumpinu sawrkar hnu a ram ropui ber, ramdang te thlir reng leh khawvel ramte kaihruaitu nih theihna (Superpower) changtu United States hian bihchian a dawl ka ti thin hle mai. Ram hausa tawntaw, mipui thu neihna ram (democracy) anih bakah, thiktu ngah leh itsik phu hliah hliah a chenna tlak a ram nuam a ni.

2. Ramdang laka an thil tumah (foreign policy) hnawhsarum (military) thil a awm fo avangin, thurualpui ram thenkhat-te chu an inngur tir mek bawk a ie: Iran adt. Chutiang thil tamtak karah chuan ram ropui leh mak (phenomenon), chanchin ngaihnawm ngah (myth) leh ram zahawm (wonder of the world) anih a reh chuang der lo.

3. Ram hruaitu tur an thlan dawnin theih patawpin an inchhui thin niin ka hria a, a tha ka ti hle mai. Party pahnih lek awm hian thatna chen a neih laiin that lohna pawh a nei ve ngei ang. Vote nei thei ten an party nihna an register thlap zel mai hi a tha ka viau bawk a. Mahni party nihna ami nilo mahse, an bialah mitha a candidate chuan an vote mai thin. Party mi (member) nihna nghet nei mahse, an ngaihdan a mi thalo chu an party mi pawh an vote kher lo.

4. Inthlanpui (presidential election) a awm dawnin party pahnih, Democrat leh Republican te chuan presidential candidate engemaw zat an nei a. Chumi te chu nasa takin mipui leh party miten an chhui hrep thin. Vawi tam tak mipui hmuh theih turin an policy lam debatena an neih pui thin a, an nun kawng chho (life history adt.) an chhui nasa thin hle. Chutiang hrep hnu chuan an inthlifim zel a, a tawpah mi pakhat, an party tan 'Presidential nominee' an theh-chhuak ta thin a ni. Ruling party lam chuan a tlangpui thuin President nilai an ring nghal fo. President nih hi a zawnin tum hnih bak a theih loh thung.

5. Khawvel a ni a, eirukna chu hmun tinah a awm. Chutiang chuan USA ah pawh hian a nasa ve hlein ka hria. Nasa hle e tilo chuan an rinhlelh-te an chhui naah an eiru ngei tih an chian erawh chuan, thleibik neilo vin, hotu ber pawh nise hremlo vin an chhuah ngailo niin ka hria a, ropui ka ti hle.

6. Politician-te hian mipui aiawh tura mipui rawih annih an hailo thin tlangpui awm e. Barack Obama President anih hnu erawh hi chuan lehlam pawl ho hian a thiltum reng reng hlawhtlin loh tir an tum niin ka hmu. Hei hi midum a nih vangah ka ngai. Ram tluchhe mai tur atanga dawmkang lehtu anih erawh tuman an zep thei lovang. A nilo zawnga sawitu chuan dawt a sawi tih hi ka hmuh dan a ni; party lam tanah neutral ka ni.

7. Silai neih a awlsam viau anga ram dang atanga lang thin hi a nihna takah chuan a dik lemlo. Khawvel a silai neih harsatna berte zing ami India ram chhung ang em em in laite/puakruk (handgun) neih harsa lo mahse, dan ang thlap a laite/puakruk (handgun) nei tur chuan citizen tha/fel, handgun safety training neih, kan nun hlui en thlithlai (background check) adt. nasa takin neih a, chung te atanga thatluan nih a ngai.

8. A hmasa khan nun uluk a ngaih thu ka ziak tawh a adik chiah a ni. Nun uluk loh vang emawin hna atanga ban annih chuan khami thil kha dahthat (record) a ni thin. A thalo lam chauh an dahtha lova, mahse nun thalo lam dahthat anih erawh chuan hna zawn chunchangah te leh in luahtur zawn emaw thil dang dangah background check neih a nih thin avangin khang khan harsatna a siam thei tawh thin.

9. United States sik leh sa (climate) hi a engti zawng pawhin a 'vû-tûk' (extreme) mai niin ka hria. Nipuiah a lum em em a, thlasikah a vawt leh em em thung. Tunhma air conditioner leh heating system tha leh chung laka invenna/dan na (insulation) tha an neih hma phei kha chuan an in bang te hi chhah tak takin an siam thin. Washington, DC a in hlui deuh bang (wall) te hi brick rem-khawm, feet 3 a chhah te ala tam khawp mai.

10. Mi dik an ngaisang em em a, mi diklo erawh eng anga milian leh hausa pawh nise a engahmah an ngailo niin ka hria. TV thlengin fiamthu thiam ten nuihzatah an siam tawh mai thin a ni.

11. Naupangte hian dikna (right) an nei tha em em mai a, heihi engemaw chenah a that laiin a tam zawkah a thalo vin ka hria. Mizo zingah ngat phei chuan kan zia (culture) nen a in millo niin ka hre thin. Naupang zilhna lamah naupang mahni thiamna/right hre deuh te chuan an nu leh pa te lungin (jail) an tan tir fo awm e. Hei vang hi a ni maithei, nu leh pa findan leh puitlin (matured) dan a zirin naupang thang mekte ziaah hian a lan zual em em a ni!

12. Mi huat zawng/mil loh an neih a an awm danah an duhloh zawng te a awm anih chuan an hrilh tlang hrawih mai a, an hriat lovin an in rel chhe ngai pawhin ka hrelo. Mizo awmte erawh kan inkawm tiltel a, midang chanchin thalo (a dik emaw diklo emaw) inhrilh sip sep kan la ching viau zelin ka hria; khua var thuai se ka ti thin hle!

8 comments:

  1. Part 1 leh II a tha ve ve khawp mai, hmanni ah ka comment thei miah lo a, ka comment ziah sa ka theihnghilh daih..

    ReplyDelete
  2. lrp, ka lawm hle mai minchhiarsak thin chu. :)

    ReplyDelete
  3. A ngaihnawm lehpek hle mai. Political Party pahnih chauh an nei khi, an ropui zia leh an zau zia tilangchiangtu niin ka ngai. Keini chu, ro hran rel duh leh ho hran neih duhmi kan nia, party kan ngah thei riau. Tin, awlsam taka puakruk/silai neih ve mai mai hi chu ka chak khawp bawk mai.

    I bloga i thuziak chhiar hi chu a bengvarthlak thin hle mai. Lo ziak belh zel rawh.

    ReplyDelete
  4. A ngaihnawm e. Keini zawng, kan tobul a fuh lo a ni e, kan ti mai dawn nge ni, hma kan la sawn dawn chauh alawm, kan ti zawk dawn ni. Ram tin hian inrelbawlna tha, dân leh hrai tha tak tak a nei theuh a, chumi dân chu zawma kengkawhtu zel hi an ropui a nih hi. USA pawh a ropui e. 'USA nge nge' kan ti zel dawn a nih hi. A ngaihnawm e.

    ReplyDelete
  5. ngaihnawmin a bengvarthlak hle mai. Tun hnaiah i blog chhiar fo mah ila comment ka hnuchhiah thei lo thina, ka ui thin khawp mai. Hei tunah chuan ka thei ta a nih hi.

    ReplyDelete
  6. caribou, Ni e, Mizo te hi chu mahni thuduh kan nih vang hian midang thurualpui rei peih kan tlem khawpin ka hria. Sawrkar phalna thlapa puakruk neih hi a harsa lemlo nangin niuh neuh a awm ve nual mai.

    TS, thiktu leh sawichhetu tam mahse, ram ropui leh thik tlak a ni chiang alawm :)

    triplestar, ka lawm e

    ReplyDelete
  7. HV, America hi kan chhungkua a kal ve tum a kanin buatsaih lai mek a ni a, he i post hi a tangkai khawp mai.

    Kumthar lamah kan rawn phawk thut mai thei che !

    ReplyDelete